A. ĐẶT VẤN ĐỀ
I. Lý do chọn đề tài
Văn
học là một loại hình nghệ thuật có vai trò to lớn trong việc hình thành và phát
triển nhân cách toàn diện cho trẻ. Việc cho trẻ tiếp xúc với các tác phẩm văn
học mà đặc biệt là những tác phẩm thơ có sự chọn lọc phù hợp sẽ giúp trẻ phát
triển thẩm mỹ, trí tuệ và đặc biệt là ngôn ngữ.
Thơ
là tiếng nói hồn nhiên nhất của tâm hồn, vì thế thơ rất dễ đi sâu vào lòng
người. Ngay từ thuở lọt lòng, qua lời ru ngọt ngào của mẹ, dù chưa biết thưởng
thức những nhịp điệu êm dịu lúc lên bổng xuống trầm, lúc ngân nga của lời thơ
đã góp phần tạo lên một thế giới tình cảm của bé
Thậm chí khi đã về già, ông, bà, cha, mẹ vẫn
còn nhớ những cảm giác của buổi ban đầu khi được nghe tiếng ru hời, ru hỡi. Đó
là những kí ức đã ảnh hưởng sâu sắc đến mỗi nhân cách và mỗi con người. Rời
vòng tay của mẹ, của bà trẻ đến với trường mầm non với bao bỡ ngỡ thắc mắc,
hàng ngày được nghe cô giáo đọc thơ, kể chuyện, học hát…đã giúp trẻ có cảm giác
ấm áp hơn, gần gũi, thân quen hơn với con người và cuộc sống xung quanh.
Tài liệu được chia sẻ miễn phí tại: https://www.dvtuan.com/
Hiện
nay trong chương trình giáo dục mầm non lĩnh vực phát triển ngôn ngữ có hoạt
động cho trẻ làm quen văn học nói chung và các đề tài dạy thơ giành cho trẻ 4 –
5 tuổi nói riêng rất phong phú, trẻ được làm quen với các bài thơ theo chủ đề
khác nhau. Qua đó trẻ được giáo dục tình yêu quê hương, đất nước, tình yêu gia
đình, bạn bè,.. trẻ cũng được học tập những đức tính tốt như: lòng dũng cảm,
lòng biết ơn và được mở rộng nhận thức về cuộc sống thiên nhiên và xã hội. Đặc
biệt là trẻ 4 – 5 tuổi vốn từ của trẻ còn hạn chế, đôi khi phát âm nhiều lúc
còn chưa chuẩn, chưa mạch lạc. Nên việc dạy trẻ đọc thơ diễn cảm sẽ giúp cho
trẻ phát triển ngôn ngữ, vốn từ và tạo cho trẻ có thêm những cảm xúc tinh tế,
phong phú trong tâm hồn trẻ. Trong thực tế, việc dạy trẻ 4 – 5 tuổi đọc thơ
diễn cảm có tác dụng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo trong nhận thức
tư duy và phát triển năng lực của bản thân trẻ. Tuy nhiên trong quá trình dạy
trẻ đọc thơ diễn cảm thì năng khiếu của giáo viên trong nhà trường còn hạn chế,
giọng đọc chưa truyền cảm, cử chỉ nét mặt thờ ơ chưa lôi cuốn được trẻ, thủ
thuật chưa phù hợp, chưa linh hoạt, sáng tạo dẫn đến hiệu quả hoạt động còn
chưa cao do đó chưa phát huy được tính tích cực của trẻ. Vì thế đã ảnh hưởng
rất lớn đến việc phát triển toàn diện nhân cách cho trẻ.
Là
một giáo viên trẻ với tấm lòng yêu nghề, mến trẻ tôi luôn nghĩ rằng việc dạy
trẻ có được kiến thức cũng như kĩ năng về đọc thơ diễn cảm đóng một vai trò rất
quan trọng và góp phần vào việc giáo dục phát triển ngôn ngữ và phát triển toàn
diện cho trẻ. Đồng thời kiến thức, kĩ năng tốt sẽ tạo điều kiện cho trẻ phát
triển toàn diện về mặt thể chất lẫn trí tuệ. Với mong muốn trẻ lớp mình có thêm
được nhiều kiến thức cũng như kĩ năng đọc thơ diễn cảm. Nên trong quá trình
giảng dạy tôi đã luôn băn khăn và trăn trở để làm sao tìm ra được các biện pháp dạy trẻ lớp mình có thêm
được kiến thức, kĩ năng đọc thơ diễn cảm, nhằm tạo cho trẻ sự hứng thú và lôi
cuốn trẻ vào các hoạt động. Sau thời gian nghiên cứu, tìm tòi và áp dụng các
biện pháp có hiệu quả trong việc dạy đọc thơ diễn cảm cho trẻ lớp tôi đã có kết
quả rõ rệt. Tôi xin mạnh dạn trao đổi cùng chị em đồng nghiệp dưới dạng đề tài
sáng kiến kinh nghiệm: “Một số biện pháp rèn kỹ năng đọc thơ diễn
cảm cho trẻ mẫu giáo 4 – 5 tuổi” để nghiên cứu và góp phần nhỏ bé của
mình vào việc dạy trẻ đọc thơ diễn cảm.
II Mục đích nghiên cứu:
-
Tìm ra các biện pháp để rèn kỹ năng đọc thơ diễn cảm cho trẻ 4 – 5 tuổi trong
trường mầm non.
III Đối tượng, phạm vi nghiên cứu:
-
Các biện pháp rèn kỹ năng đọc thơ diễn cảm cho trẻ mẫu giáo 4 – 5 tuổi.
-
Trẻ lứa tuổi mẫu giáo nhỡ (4- 5 tuổi) trong trường mầm non, năm học 2019 – 2020.
B.
GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN:
Như chúng ta đã biết trẻ mẫu giáo còn nhiều
hạn chế về khả năng diễn đạt và tư duy phát triển chưa cao. Vì vậy trong quá
trình giáo dục trẻ giáo viên xây dựng các kế hoạch tổ chức các hoạt động cho
trẻ mầm non phát triển toàn diện thì ta cần đi sâu vào 5 lĩnh vực: Lĩnh vực
phát triển thể chất, lĩnh vực phát triển nhận thức, lĩnh vực phát triển ngôn
ngữ, lĩnh vực phát triển tình cảm xã hội, lĩnh vực phát triển thẩm mỹ. Trong 5
lĩnh vực thì lĩnh vực phát triển ngôn ngữ giữ vai trò quan trọng đối với trẻ
mẫu giáo, đặc biệt là trẻ 4 tuổi vì khả năng diễn đạt ngôn ngữ của trẻ còn chưa
được mạch lạc, trẻ vẫn còn nói ngọng và ngại giao tiếp với mọi người xung
quanh. Năm học 2019 – 2020 nhà trường phân công tôi vào dạy ở lớp 4 – 5 tuổi,
tôi đã rất chú trọng vào lĩnh vực phát triển ngôn ngữ cho trẻ. Ngôn ngữ của trẻ
phát triển tốt thì trẻ sẽ mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp. Trong lĩnh vực phát
triển ngôn ngữ thì hoạt động dạy trẻ đọc thơ có ý nghĩa rất lớn đối với trẻ mẫu
giáo, nó rất gần gũi với trẻ, thơ giúp trẻ có vốn từ phong phú và khả năng diễn
đạt mạch lạc, giúp trẻ biết thể hiện cảm xúc của mình vào bài thơ.
Với các tác phẩm
văn học có tác dụng giáo dục kỳ diệu đối với con người, đặc biệt là đối với trẻ
thơ bởi tác phẩm văn học là tác phẩm nghệ thuật. Trong trường mầm non cho trẻ
làm quen với các tác phẩm văn học nói chung và tác phẩm thơ nói riêng góp phần
giáo dục toàn diện nhân cách cho trẻ. Trong chương trình giáo dục trẻ mầm non,
hoạt động cho trẻ tiếp xúc với tác phẩm văn học có một ý nghĩa hết sức to lớn.
Đặc biệt là hoạt động dạy trẻ đọc thuộc thơ diễn cảm. Mục đích của việc dạy trẻ
đọc thuộc thơ diễn cảm trước hết là cho trẻ cảm thụ được cái hay, cái đẹp về
nội dung và nghệ thuật làm cho trẻ cảm nhận nhịp điệu của thơ. Giúp cho trẻ thể
hiện được thái độ, cảm xúc, tình cảm trước một bài thơ. Kích thích ở trẻ sự
nhạy cảm thẩm mỹ, sự phát triển ngôn ngữ, trí tuệ, hình thành tình cảm đạo đức
cho trẻ.
II. CƠ SỞ THỰC TIỄN:
1. Đặc điểm, tình hình trường lớp:
- Trường
mầm non nơi tôi đang công tác nằm ở Quận
Hoàng Mai. Trường đã đạt danh hiệu trường tiên tiến nhiều năm. Trường được xây
dựng khang trang, rộng rãi, được đầu tư đầy đủ cơ sở vật chất, trang thiết bị
phục vụ hoạt động chăm sóc – nuôi dưỡng – giáo dục trẻ. Trường nằm ở trung tâm
khu dân cư nên rất thuận tiện cho phụ huynh đưa đón con đi học.
- Năm học 2019 - 2020 tôi được Ban giám hiệu phân
công phụ trách lớp trẻ lứa tuổi mẫu giáo nhỡ. Lớp có 2 giáo viên và đã tốt nghiệp Đại học sư phạm.
- Tổng số trẻ lớp
tôi là 46 trẻ, trong đó có 13 trẻ nam và 33 trẻ nữ.
- Phụ huynh rất
nhiệt tình, luôn ủng hộ giáo viên.
2. Thuận lợi:
2.1 Cơ sở vật chất:
- Ban giám hiệu luôn sát sao chỉ đạo giáo viên
về chuyên môn, thường xuyên thăm lớp dự giờ góp ý để nâng cao chất lượng giảng
dạy cho giáo viên.
- Lớp tôi được nhà trường đầu tư tương đối đầy
đủ các trang thiết bị phục vụ cho công tác chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục trẻ.
2.2 Về giáo viên:
- Bản thân tôi là giáo viên có nhiều năm kinh nghiệm, tâm
huyết với nghề, ham học hỏi, nhiệt tình trong công tác chăm sóc nuôi dưỡng trẻ, tích cực tham dự những buổi kiến tập, tập
huấn do trường, phòng giáo dục tổ chức.
- Bên cạnh đó 100% giáo viên trong lớp đã được học tập
bồi dưỡng chương trình đổi mới hình thức dạy kết hợp chơi trong lĩnh vực phát
triển ngôn ngữ cho trẻ được phòng triển khai.
2.3 Về học sinh:
- 100% trẻ đúng độ tuổi 4 - 5 tuổi, đa số trẻ đã
được học qua lớp MGB nên việc rèn nề nếp học tập, vui chơi cũng
gặp thuận lợi.
2.4 Về phụ huynh:
- Nhiều phụ huynh trẻ
rất nhiệt tình quan tâm tới việc học tập của các con. Quan tâm ủng hộ và kết
hợp chặt chẽ với giáo viên trong việc chăm sóc và giáo dục trẻ.
Tài liệu được chia sẻ miễn phí tại: https://www.dvtuan.com/
3. Khó khăn
3.1 Cơ sở vật chất
- Nguồn tài liệu tham khảo như sách
truyện, băng đĩa hình còn hạn chế
- Nguồn kinh phí, nguyên liệu dể phục vụ
cho việc trang trí môi trường còn hạn hẹp.
3.2 Về giáo viên
- 2 giáo viên trong lớp kĩ năng đọc thơ
diễn cảm còn hạn chế
3.3 Về học sinh
- Trẻ lớp tôi là 46 trẻ rất đông. Trong đó số trẻ trai gái không đồng đều chính vì vậy việc
đưa trẻ vào nề nếp rất khó khăn. Nhiều cháu là con em các gia đình ở tỉnh ngoài
đến tạm trú, sinh sống làm ăn nên nhận thức của trẻ không đồng đều.
3.4 Về phụ huynh
- Nhiều phụ huynh
làm nhiều nghề khác nhau, bận nhiều công việc nên đôi khi chưa quan tâm đến
việc học của các con cũng như quan tâm đến việc giáo dục trẻ đọc sách tại nhà.
4. Khảo
sát thực trạng:
Ngay từ đầu năm học tôi và giáo viên cùng lớp
đã chia trẻ thành 2 nhóm và mỗi cô phụ
trách đánh giá khảo sát trẻ của nhóm mình.
- Đánh giá về khả năng ngôn ngữ, cách diễn đạt của
trẻ:
+ Tôi và các giáo viên của lớp đã trò chuyện với trẻ
thông qua các hoạt động trong ngày để nắm bắt được khả năng ngôn ngữ, cách diễn đạt của
trẻ, sự hiểu biết của trẻ về các bài thơ mà trẻ được
học.
+ Trao đổi với phụ huynh để tìm hiểu xem phụ huynh đã đọc cho con
nghe và cho con đọc các bài thơ gì ở nhà, khả năng diễn đạt của trẻ ở nhà như
thế nào?
- Khảo sát kỹ năng đọc thơ diễn cảm của trẻ:
+ Tôi sẽ đánh giá kỹ năng đọc thơ diễn cảm của trẻ thông qua
các hoạt động trong ngày
như:
* Hoạt
động góc ( Góc
sách truyện): Tôi sẽ quan sát trẻ chơi, đọc thơ, truyện xem kỹ năng đọc diễn
cảm của trẻ như thế nào?
* Không
gian sáng tạo ( hiệu sách mini): Tôi sẽ
cùng đọc thơ, sách truyện với trẻ để nghe giọng đọc, phát âm và cách diễn đạt
của trẻ qua từng bài thơ, từng câu chuyện mà trẻ đọc.
* Hoạt
động chiều: Vào buổi chiều tôi sẽ cho trẻ ôn lại các bài thơ mà trẻ được học từ
buổi trước và hướng dẫn trẻ các cách đọc thơ diễn cảm. Thông qua hoạt động
chiều sẽ sẽ mạnh dạn, tự tin đọc từ đó tôi sẽ quan sát cách mà trẻ đọc diễn cảm
để đánh giá kỹ năng của từng trẻ.
Hình ảnh trẻ đọc thơ, truyện tại không gian sáng tạo và hoạt động góc (Phụ lục 2)
Với việc khảo sát đánh giá trẻ ngay từ đầu năm có rất nhiều những kỹ năng có trong đọc
thơ diễn cảm, tôi đã lựa chọn kỹ năng sau để phù hợp với trẻ 4-5 tuổi và có kết
quả qua bảng dưới đây:
BẢNG ĐÁNH GIÁ
KỸ NĂNG ĐỌC THƠ DIỄN CẢM CỦA TRẺ
(Đầu
năm)
|
STT |
Các kỹ năng của trẻ |
Tốt |
Khá |
Trung bình |
Yếu |
||||
|
SL/ 46 trẻ |
% |
SL/ 46 trẻ |
% |
SL/ 46 trẻ |
% |
SL/ 46 trẻ |
% |
||
|
1. |
Đọc thuộc thơ |
5 |
11 |
12 |
26 |
23 |
50 |
6 |
13 |
|
2. |
Đọc biết lấy hơi, ngắt nghỉ |
3 |
6,5 |
13 |
28 |
20 |
43,5 |
10 |
22 |
|
3. |
Đọc có nhịp điệu, ngữ điệu, vần điệu |
2 |
4 |
12 |
26 |
17 |
37 |
15 |
33 |
|
4. |
Đọc diễn cảm thể hiện cảm xúc |
3 |
6,5 |
10 |
22 |
20 |
43,5 |
13 |
28 |
Với những
yếu tố trên bản
thân tôi đã
luôn trăn trở
suy nghĩ để
tìm ra một số
biện pháp biện pháp rèn kỹ năng đọc thơ diễn cảm cho trẻ mẫu
giáo 4-5 tuổi. Sau đây tôi xin chia sẻ những
biện pháp mà tôi đã
áp dụng có hiệu
quả.
III. BIỆN PHÁP THỰC HIỆN:
1. Biện pháp 1: Giáo viên tự học tập, bồi dưỡng nâng cao kiến thức chuyên môn và rèn luyện kỹ
năng đọc thơ diễn cảm.
Muốn dạy trẻ đọc được thơ diễn cảm
thì trước hết bản thân 2 giáo viên phải tự rèn luyện, tìm hiểu, sáng tạo học
hỏi nâng cao kỹ năng đọc diễn cảm những bài thơ dạy cho trẻ. Vì thế giáo viên
cần phải thường xuyên nghiên cứu tính nghệ thuật mà tác giả gửi gắm vào trong
từng bài thơ: thể thơ, nhịp thơ, các từ luyến láy trong từng câu thơ để xác
định được mục đích yêu cầu khi dạy trẻ đọc thơ diễn cảm. Sau khi đã tìm hiểu về
nghệ thuật của bài thơ thì giáo viên cần rèn luyện giọng đọc, cử chỉ nét mặt
của mình bằng cách đọc đi đọc lại nhiều lần, chú ý cách ngắt nhịp, nhịp thơ tạo
nên sự truyền cảm, thể hiện được tình cảm của mình đối với tác giả và tác phẩm.
* Ví dụ :
Dạy thơ “ Bố là lính hải quân” – Trần Anh
Bài thơ này tác giả viết theo thể thơ 4 chữ
nên khi đọc ngắt nhịp thơ 2/2 đọc với giọng nhẹ nhàng kết hợp cử chỉ nét mặt
vui tươi, trìu mến thể hiện tình cảm vui sướng của bố và con được gặp nhau sau
một thời gian dài xa cách.
“ Hôm bố về nhà
Cõng bé trên
vai
Bố nhún bố
nhảy
Bố bảo như là
Tàu bố
ngoài khơi”
………..
Ngoài ra cô cần tập trung đọc đi đọc
lại nhiều lần những từ khó và từ điệp ngữ
“
Lắc lư lắc lư”. Chú ý trẻ phát âm chưa chuẩn như: “ Bố nhún bố nhảy” để khi vào
dạy dễ dàng, chủ động hơn. Khi giáo viên đã tự rèn luyện cách thuộc thơ và đọc
diễn cảm rồi thì tổ chức tiết dạy tự tin hơn và lôi cuốn trẻ vào tiết học hiệu
quả hơn.
-
Tôi thường xuyên nghiên cứu và học tập kiến thức thông qua các cuốn sách, tài
liệu có liên quan đến cách dạy trẻ đọc thơ diễn cảm. Bên cạnh đó tôi còn lên
mạng internet tải những tài liệu, thông tin có liên quan đến dạy trẻ cách đọc
thơ diễn cảm để nghiên cứu và tham khảo.
- Thường xuyên trao đổi với giáo viên ở lớp và tự rèn luyện với nhau,
nhận xét giúp đỡ nhau trong quá trình giảng dậy. Rèn luyện qua những góp ý, đánh giá của tổ chuyên môn.
-
Tích cực tham gia các buổi kiến tập, tập huấn về nâng cao kiến thức cũng như kỹ
năng về phát triển ngôn ngữ cho trẻ,… do Phòng giáo dục huyện và nhà trường tổ
chức. Từ đó tôi học hỏi được rất nhiều các kinh nghiệm quý báu của chị em đồng
nghiệp và những kiến thức chuyên ngành do các thầy cô của Sở, của Phòng giáo
dục truyền đạt.
-
Ngoài ra tôi còn tham gia kiến tập chuyên đề về phát triển ngôn ngữ do Phòng
giáo dục kết hợp cùng nhà trường tổ chức.
* Kết quả đạt được:
-
Với những cách làm trên bản thân tôi đã tích lũy được rất nhiều kiến thức, kỹ
năng khi tổ chức các hoạt động phát triển ngôn ngữ nói chung và dạy trẻ đọc thơ
diễn cảm nói riêng.
-
Kỹ năng xây dựng kế hoạch và tổ chức các hoạt động rèn kỹ năng đọc thơ diễn cảm
cho trẻ của tôi cũng tiến bộ rõ rệt, được Ban giám hiệu nhà trường đánh giá
cao. Kiến thức và kỹ năng của tôi ban đầu còn hạn chế nay đã được nâng cao hơn
rất nhiều, đã biết đọc thơ đúng nhịp, ngắt nghỉ đúng lúc, một số kỹ năng của
tôi đã khéo léo và thuần thục hơn. Tôi thấy bản thân mình có thêm được rất nhiều các kiến thức để dạy trẻ
đọc thơ diễn cảm.
-
Thông qua những kiến thức mà tôi đã học được, tôi đã xây dựng được các giáo án dạy trẻ đọc diễn cảm
bài thơ một cách khoa học, có tính logic và quan trọng là nắm vững được các
kiến thức, kỹ năng mà trẻ cần đạt được thông qua tiết đọc thơ diễn cảm. Từ đó,
kỹ năng soạn và trình bày giáo án của tôi cũng cải thiện một cách rõ rệt như:
Cách trình bày, xác định đúng mục đích – yêu cầu, nội dung và phương pháp hình
thức tổ chức hoạt động.
Sau
đây tôi xin minh họa một giáo án mà tôi đã tổ chức dạy trẻ đọc thơ diễn cảm. (Ở
phần phụ lục 1)
2. Biện pháp 2: Xây dựng kế hoạch dậy
trẻ đọc thơ diễn cảm
Ngay từ đầu năm học
tôi và giáo viên cùng lớp đã
cùng quan sát và nhận thấy các con kỹ năng đọc thơ còn yếu kém nên 2 cô đã
nghiên cứu rất nhiều tài liệu cập nhật những bài thơ mới để đưa vào chương trình
giáo dục của lớp nhằm giúp các con hứng thú hơn với hoạt động đọc thơ.
* Cách làm:
- 2 giáo viên cùng
bàn bạc, nghiên cứu tài liệu và cập nhật những bài thơ mới
- Lựa chọn những bài
thơ phù hợp với lứa tuổi
- Xây dựng kế hoạch
phải xen kẽ những tiết thơ với truyện.
- Trẻ được làm quen
nhiều bài thơ mới, nhiều thể loại khác nhau, nhiều đề tài phong phú.
- Học hỏi đồng
nghiệp trong tổ chuyên môn để chắt lọc những cái mới.
- Giáo
viên cần phải nắm được đặc điểm về ngôn ngữ cũng
như kỹ năng đọc thơ, diễn đạt
của trẻ lớp mình. Từ đó giáo viên mới đưa ra được những biện pháp, kế hoạch
giáo dục trẻ hiệu quả, phù hợp.
- Giáo
viên xây dựng kế hoạch giáo dục phù hợp
sẽ là phương tiện, là điều kiện tác động đến sự phát triển của từng trẻ và từng
lứa tuổi.
* Kết
quả đạt được:
Tôi đã xây dựng được một kế hoạch xuyên suốt từ đầu
năm đến cuối năm học, giúp cho giáo viên chủ động hơn trong việc dậy trẻ đọc
thơ diễn cảm.
Tôi đã lập ra một kế hoạch giáo dục trẻ như
sau:
|
Tháng |
Trong
giờ học |
Ngoài
giờ học |
|
9 |
-
Trăng sang -
Cô dậy |
-
Bạn Mới -
Nghe lời cô giáo -
Đồng dao: dung răng dung rẻ |
|
10 |
-
Em yêu nhà em -
Lấy tăm cho bà |
-
Thăm nhà bà -
Phải là hai tay -
Đồng dao: Tay đẹp |
|
11 |
-
Bé làm bao nhiêu nghề -
Bố là lính hải quân |
-
Cô giáo của con -
Làm bác sĩ -
Đồng dao: dệt vải |
|
12 |
-
Chú giải phóng quân -
Xe chữa cháy |
-
Con đường của bé -
Giúp bà -
Đồng dao: đi cầu đi quán |
|
1 |
-
Tết đang vào nhà -
Bé chúc tết |
-
Xuân -
Đồng dao: Tập tầm vông |
|
2 |
-
Bác bầu bác bí -
Cây dây leo |
-
Gà trống và hoa mào gà -
Vườn cải -
Đồng dao: Trồng đậu trồng cà |
|
3 |
-
Em vẽ -
Rong và cá |
-
Cá ngủ ở đâu -
Chhim chích bông -
Đồng dao: Mèo đuổi chuột |
|
4 |
-
Ông mặt trời -
Mây và gió |
-Mùa
hạ tuyệt vời -
Cầu vồng -
Đồng dao: Mưa |
|
5 |
-
Bác Hồ của em |
-Ảnh
bác -
Đồng dao: Kéo cưa lừa xẻ |
Việc xây dựng kế hoạch giáo dục phù hợp với lứa tuổi của
trẻ là khâu đầu tiên và rất quan trọng. Nó giúp cô và trẻ chủ động
trong quá trình học. Việc
lựa chọn những bài thơ, ca dao đồng dao phù hợp, ngắn hay dài,… hay bài thơ có các nhân vật gần gũi với
trẻ sẽ giúp trẻ hứng thú hơn khi đọc thơ diễn cảm.
Tài liệu được chia sẻ miễn phí tại: https://www.dvtuan.com/
3.
Biện pháp 3: Rèn kỹ năng đọc thơ diễn cảm cho trẻ mọi lúc, mọi nơi.
Trẻ không
thể lĩnh hội ngay bài thơ qua một hoạt động dạy trẻ đọc thơ, vì vậy để cho hoạt
động đó đạt kết quả cao giáo viên cần linh hoạt lồng ghép vào các hoạt động
khác như: Hoạt động ngoài trời, hoạt động chiều, vào mọi lúc, mọi nơi, trong
các giờ chơi tự do để khắc sâu hơn bài học cho trẻ. Giáo viên cần linh hoạt các
thời gian trong ngày để có thể cho trẻ làm quen thơ, hay ôn thơ, rèn luyện cho
trẻ thuộc thơ, trả lời rõ ràng, trọn câu, ghi nhớ được bài thơ lâu hơn.
3.1
Trong giờ học:
- Tôi xác định mục đích – yêu cầu dạy trẻ sao cho phù hợp
với độ tuổi cũng như những kiến thức, kỹ năng mà trẻ đạt được thông qua việc
đọc thơ diễn cảm.
- Tôi luôn vận dụng những kiến thức mình đã trau dồi được
truyền đạt lại cho học sinh qua các giờ dạy trẻ đọc thơ.
- Trong quá trình tổ chức dạy trẻ đọc thơ diễn cảm tôi
chú ý quan sát, sửa chữa cách đọc và khắc phục những khuyết điểm, động viên trẻ
giúp trẻ tự tin đọc thơ một cách diễn cảm.
- Để thu hút trẻ vào hoạt động đọc thơ diễn cảm tôi đã sử
dụng rất nhiều các đồ dùng như: Tranh, câu đố, hình ảnh, video,… giúp gợi lại
cho trẻ ấn tượng về bài thơ, tác giả, tác phẩm. Từ đó trẻ sẽ có cảm hứng để đọc
diễn cảm các bài thơ.
- Truyền cho trẻ cảm xúc trong các giờ học
- Thường xuyên thay đổi hình thức dạy trẻ trong giờ học
gây hứng thú cho trẻ:
+ Cho trẻ đọc
thơ bằng nhiều hình thức: tranh thơ, xa bàn....
+ Ghi âm cá
nhân hay tổ nhóm trẻ trong lớp đọc thơ và mở lại cho cả lớp nghe, cho trẻ đoán
tên bạn, hay tổ nhóm đọc thơ.
+ Quay video cá nhân, tổ nhóm trẻ đọc thơ và
mở lại cho trẻ xem lại mình và bạn để trẻ nhận xét, động viên khuyến khích trẻ
tự tin hơn.
3.2
Ngoài giờ học:
- Trong các giờ trò chuyện sáng, hoạt động ngoài trời tôi
cho trẻ làm quen với các bài thơ mới, lời thơ hay nội dung bài thơ, giúp trẻ
khắc sâu hơn và thích thú vào bài học ở hoạt động chung hoặc cô có thể cho trẻ
ôn thơ ở hoạt động ngoài trời bằng những câu hỏi gợi mở để cho trẻ nhắc lại tên
bài thơ, tác giả, nội dung bài thơ và đọc thơ theo yêu cầu của cô.
- Trong hoạt động chiều cũng có thể cho trẻ ôn thơ hay
làm quen thơ mới, việc ôn lại bài thơ đã học, giáo viên có thể cho trẻ xem
tranh và đọc thơ theo tranh. Việc này giúp trẻ nhớ sâu hơn về cả phần lời thơ,
đồng thời có thể giúp trẻ nhớ về nội dung bài thơ, tình tiết của bài thơ, rèn
kỹ năng đọc thơ qua tranh hay lớn hơn trẻ có thể nhìn tranh và sáng tạo ra thơ.
- Hoạt động góc tôi cho trẻ đọc, xem tranh các bài thơ mà
trẻ đã được học hay các câu chuyện mới.
- Trong hoạt động ngủ tôi cho trẻ nghe các bài thơ, câu
chuyện nhằm ôn lại những kiến thức mà trẻ đã được học vào buổi sáng giúp cho
trẻ có thêm những kỹ năng đọc thơ diễn cảm và giúp cho trẻ bổ sung thêm những
kiến thức mà trẻ còn thiếu hụt qua giờ học, đồng thời giúp trẻ dễ đi sâu vào
giấc ngủ của mình hơn.
- Ngoài các hoạt động góc, ngủ,.. thì hoạt động ăn cũng
là hoạt động để cho tôi và trẻ được gần gũi nhau hơn tôi ổn định trẻ bằng cách
cho trẻ đọc lại các bài thơ mà trẻ được học nhằm giúp trẻ bước vào một giờ ăn
với tâm lí thật là thoải mái, để trẻ có thể ăn tốt và ăn được hết suất của
mình.
- Bên cạnh đó, các ngày hội, ngày lễ như 2/9, 20/11, Tết
nguyên đán, 8/3,... tôi cũng thường xuyên dạy trẻ đọc thuộc và đọc diễn cảm các
bài thơ để trẻ có thể tự tin biểu diễn cho các bạn cũng như các cô nghe.
- Thông qua các hoạt động giáo viên giáo dục cho trẻ
những điều hay, lẽ phải, lễ phép với người khác, yêu quý mọi người và biết ơn
điều tốt mà người khác làm cho mình, tránh những thói hư tật xấu,..
3.3 Bồi dưỡng
trẻ yếu kém và trẻ có năng khiếu đọc thơ:
- Trẻ yếu kém tôi thường đọc thơ cho trẻ
nghe; luôn động viên, khuyến khích, sửa sai và quan tâm trẻ hơn để trẻ được tư
tin, mạnh dạn thể hiện bản thân mình. Tôi thường trao đổi với phụ huynh về tình
hình của con ở tại lớp và cung cấp các tài liệu về các bài thơ mà trẻ được học
ở trên lớp cho phụ huynh để cùng dạy con ở tại nhà.
- Những trẻ có năng khiếu tôi gợi ý, yêu
cầu trẻ không những đọc thuộc thơ mà đọc diễn cảm, thể hiện điệu bộ cử chỉ phù
hợp với mỗi câu thơ. Ngoài ra, khi trẻ đã thuộc thơ và đọc diễn cảm thì tôi
thường có những yêu cầu cao hơn một chút như: Cho trẻ đọc thơ cùng với diễn
rối, cho trẻ đọc thơ nối tiếp,…
- Qua đó tôi còn chú ý động viên, khuyến
khích và sửa sai cho các trẻ còn yếu kém về các kỹ năng đọc thơ diễn cảm như:
cách ngắt nghỉ, cách phát âm hay cách mà trẻ sử dụng các cử chỉ, điệu bộ của
mình cho bài thơ còn chưa đạt. Bên cạnh đó, các trẻ đã giỏi tôi tìm mọi cách để
khai thác và phát huy các năng khiếu của trẻ.
3.4 Kết quả:
- Khi tổ chức các hoạt động như vậy đối với trẻ, tôi cảm
thấy trẻ tiến bộ hơn rất nhiều so với lúc đầu mà trẻ mới được làm quen. Trẻ đã
thuộc được thơ, biết ngắt nghỉ đúng chỗ, nhịp điệu đọc thơ cũng phù hợp hơn và
trẻ đã biết cách thể hiện được cảm xúc của mình thông qua bài thơ.
- Qua đó, trẻ đã lĩnh hội được rất nhiều các kiến thức,
kỹ năng và các cách để đọc thơ diễn cảm như: Đọc thuộc thơ, biết ngắt nghỉ đúng
chỗ và biết thể hiện cảm xúc của mình. Tôi thấy những trẻ yếu đã tự tin, mạnh dạn
không còn nhút nhát sợ sệt như hồi đầu. Những trẻ khá giỏi có giọng điệu, cử
chỉ phù hợp với từng bài thơ, phát âm chuẩn hơn.
- Giúp cho ngôn ngữ của trẻ phát triển tốt hơn, khả năng
diễn đạt của trẻ trôi chảy hơn, giao tiếp tự tin hơn và bớt đi được tính nhút
nhát của độ tuổi, đồng thời cũng giúp cho trẻ phát triển trí tuệ. Từ đó, trẻ
trở nên hoàn thiện về phẩm chất, nhân cách, trở thành người tốt và là người
sống có ích.
Hình ảnh bồi dưỡng thêm cho trẻ có năng khiếu và yếu kém(Phụ lục 2)
4. Biện pháp 4: Phối hợp
với phụ huynh
Như
chúng ta đã biết “Gia đình là môi trường
giáo dục đầu tiên của trẻ”. Gia đình là nơi có điều kiện để hiểu trẻ sớm nhất,
toàn diện nhất. Gia đình là môi trường giáo dục có ảnh hưởng sớm nhất, mạnh mẽ nhất,
mang tính quyết định nhất tới sự hình thành và phát triển nhân cách đầu tiên
của trẻ. Để rèn trẻ kỹ năng đọc thơ diễn cảm cho trẻ, ngoài các hoạt động do giáo viên tổ chức cho trẻ tại
lớp thì rất cần có sự phối hợp với phụ huynh để cùng dạy dỗ và rèn luyện cho
trẻ tại nhà. Chính vì vậy, giáo viên và phụ huynh trẻ cần có sự kết hợp chặt chẽ.
*
Cách làm:
- Tôi trao đổi với phụ huynh cách dậy và chơi cùng trẻ
thông qua buổi họp phụ huynh đầu năm.
- Trao đổi với phụ huynh bằng các bài viết nội dung phối
hợp thông qua bảng tuyên truyền của lớp
- Tôi thường xuyên trao đổi trong giờ đón trả trẻ với phụ
huynh động viên phụ huynh cố gắng dành thời gian để tâm sự với trẻ và lắng nghe
trẻ nói. Khi trò chuyện với trẻ phải rõ ràng, mạch lạc, tốc độ vừa phải để trẻ
hiểu rõ.
- Cha mẹ và người thân phải phát âm đúng để trẻ bắt
chước.
- Khuyến khích hoặc tuyên truyền với phụ huynh cung cấp
kinh nghiệm sống cho trẻ. Tránh không nói tiếng địa phương cho trẻ nghe.
- Bên cạnh đó tôi còn tuyên truyền, cung cấp các bài thơ
mà trẻ đã được học cho phụ huynh để phụ huynh hướng dẫn con đọc thêm ở nhà.
- Do tình hình dịch bệnh covid-19 khiến học sinh không
được đến trường, tôi cũng đã trao đổi với phụ huynh thông qua Zalo của lớp. Gửi
cho phụ huynh những bài thơ, câu truyện để phụ huynh dậy thêm con ở nhà, giúp
trẻ không nhàn chán trong thời gian nghỉ dịch.
- Trao đổi với phụ huynh quay lại những video trẻ đọc thơ
gửi vào Zalo nhóm lớp cho các bạn ở lớp cùng được xem.
- Phát động phong trào thì đua với các mẹ trong lớp quay
lại video con đọc thơ đăng lên facebook cá nhân. Thi đua xem bạn nào được nhiều
like hơn.
*
Kết quả đạt được:
- Phụ huynh rất nhiệt tình phối hợp cùng
giáo viên để cùng dạy con ở nhà. - Phụ huynh cũng như các
con rất hứng thú tham gia quay những video trẻ đọc thơ up nên nhóm lớp, trang
facebook cá nhân. Các con vui vẻ và không bị nhàn chán trong thời gian nghỉ
dịch.
-
Mối quan hệ giữa giáo viên, phụ huynh và nhà trường rất
chặt chẽ. Phụ huynh rất yên tâm và tin tưởng khi gửi con ở trường.
IV. KẾT QUẢ CHUNG:
- 100% trẻ thích và hứng thú đọc thơ diễn cảm.
- Trẻ biết nhiều thể loại thơ và giọng điệu đọc thơ khác nhau.
- Trẻ mạnh dạn, tự tin, tích cực tham gia các phong trào kể chuyện
theo tranh, đọc thơ diễn cảm.
- Trẻ nhanh chóng thích nghi với môi trường mới và có những phản
xạ phù hợp với môi trường mới.
- Trẻ có vốn từ phong phú, diễn đạt mạch lạc.
- 70% trẻ nắm bắt được cách đọc thơ diễn cảm
- Soạn được nhiều giáo án hay, được Ban giám hiệu đánh giá cao và
dạy trẻ có hiệu quả. Kỹ năng sư phạm được nâng cao, có thêm những kiến thức về
phương pháp chăm sóc và giáo dục trẻ lứa tuổi mầm non.
- Phụ huynh rất tin tưởng giáo viên và phối hợp tốt với giáo viên
chăm sóc và giáo dục trẻ. Phụ huynh đã ủng hộ rất nhiều các nguyên vật liệu làm
được nhiều đồ dùng, đồ chơi, làm sách cho các con.
BẢNG ĐÁNH GIÁ
KỸ NĂNG ĐỌC THƠ DIỄN CẢM CỦA TRẺ
|
Thời gian |
Đánh giá |
SL trẻ % |
Đọc thuộc thơ |
Đọc biết lấy hơi, ngắt nghỉ |
Đọc có nhịp điệu, ngữ điệu, vần điệu |
Đọc diễn cảm thể hiện cảm xúc |
|
Đầu năm |
Tốt |
SL/46 trẻ |
5 |
3 |
2 |
3 |
|
% |
11 |
6,5 |
4 |
6,5 |
||
|
Khá |
SL/46 trẻ |
12 |
13 |
12 |
10 |
|
|
% |
26 |
28 |
26 |
22 |
||
|
Trung bình |
SL/46 trẻ |
23 |
20 |
17 |
20 |
|
|
% |
50 |
43,5 |
37 |
43,5 |
||
|
Yếu |
SL/46 trẻ |
6 |
10 |
15 |
13 |
|
|
% |
13 |
22 |
33 |
28 |
||
|
Giữa năm |
Tốt |
SL/46 trẻ |
24 |
18 |
15 |
17 |
|
% |
52 |
39 |
33 |
37 |
||
|
Khá |
SL/46 trẻ |
13 |
22 |
19 |
16 |
|
|
% |
28 |
48 |
41 |
35 |
||
|
Trung bình |
SL/46 trẻ |
6 |
4 |
8 |
7 |
|
|
% |
13 |
9 |
17 |
15 |
||
|
Yếu |
SL/46 trẻ |
3 |
2 |
4 |
6 |
|
|
% |
7 |
4 |
9 |
13 |
Trên đây là những kết quả đạt được của
trẻ lớp tôi từ đầu năm học đến cuối tháng 12 năm 2019. Do tình hình dịch bệnh
covid-19 các con chưa thể đến trường nhưng tôi mong rằng với sự phối hợp giữa
cô giáo và phụ huynh trong thời gian nghỉ dịch này các con vẫn tiến bộ từng
ngày để đến cuối năm 100% trẻ lớp tôi đạt được những kết quả mong muốn.
C. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
I.
Kết luận chung:
Việc cho trẻ làm quen văn học ngay từ lứa tuổi mầm non là một cơ sở tốt
để trẻ hình thành và phát triển nhân cách con người. Thông qua các tác phẩm văn
học giúp trẻ hình thành và phát triển nhanh một cách toàn diện về trí tuệ - đạo
đức – tình cảm – thẩm mỹ giúp trẻ tích lũy vốn kinh nghiệm sống. Từ văn học
giáo dục nhân cách cho trẻ là hình thành ở trẻ tình yêu thiên nhiên, yêu cuộc
sống, yêu con người qua đó trẻ biết kính yêu ông bà, cha mẹ, anh chị. Dành tình
cảm quan tâm, thương yêu tới bạn bè em nhỏ.
Là
một giáo viên đứng lớp, là người có trách nhiệm truyền thụ cho trẻ những kiến
thức, kỹ năng cơ bản cho trẻ như kỹ năng đọc, nghe, nói và là người định hướng
sự phát triển nhân cách của trẻ. Chính vì thế mà giáo viên phải luôn tích cực
bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho bản thân, luôn tìm tòi khám phá những cái hay,
cái đẹp trong từng tác phẩm văn học, tích lũy kiến thức, hiểu biết về văn học
nói chung và cụ thể là các bài thơ, câu chuyện, đặc biệt là thơ chuyện mầm non.
Tạo cho trẻ niềm đam mê sự hứng thú cho trẻ trong hoạt động làm quen với tác
phẩm văn học nói chung và làm quen với thơ nói riêng. Bản thân người giáo viên
luôn cố gắng rèn luyện giọng đọc, rèn luyện phát âm chuẩn, rèn luyện những cử
chỉ điệu bộ của mình cho phù hợp với từng bài thơ trước khi lên lớp để giúp cho
trẻ tiếp thu tốt bài học, trẻ ngày càng tiến bộ, phụ huynh yên tâm khi đưa trẻ
đến trường và tôi luôn cố gắng là tấm gương sáng để trẻ noi theo.
II. Bài
học kinh nghiệm:
Tổ chức dạy trẻ thường xuyên, tận dụng mọi
tình huống trong cuộc sống và sinh hoạt để rèn luyện thêm cho trẻ và tôi luôn luôn
thực hiện các viêc sau khi dạy trẻ.
Tôn trọng ý
kiến của trẻ, không áp đặt trẻ.
Không hạ thấp
hay doạ nạt trẻ.
Không nên bắt trẻ hứa hẹn.
Không nên bao bọc trẻ quá mức, và
dung túng trẻ.
Không nên yêu cầu một sự phục
tùng ngay lập tức
Không nên giáo huấn và nói
quá nhiều.
Không tước đoạt trẻ quyền
được làm trẻ con.
Dạy trẻ kỹ năng đọc thơ diễn cảm thông
qua việc giáo dục tích hợp vào các môn học. Xây dựng môi trường học tập
mang tính sư phạm, “cô giáo mẫu mực, học sinh chăm ngoan”.
Tuyên truyền, phối hợp với phụ huynh và trao đổi những kinh
nghiệm dạy trẻ đọc thơ diễn cảm.
-> Vậy tất cả chúng ta những người luôn quan tâm và
giành nhiều tình yêu mến trẻ thơ hãy
cùng nhau nuôi và dạy trẻ thật tốt để xây dựng xã hội
ngày càng tốt đẹp hơn.
Thường xuyên học tập, bồi dưỡng để nâng cao
trình độ chuyên môn.
Luôn tìm tòi các biện pháp mới và sử dụng linh hoạt, sáng tạo các biện pháp trong việc tổ chức chế độ sinh hoạt hàng ngày nhằm rèn luyện đọc thơ diễn cảm cho trẻ.
III. Khuyến nghị và đề xuất:
Kính mong Phòng giáo dục và Đào tạo,
Ban giám hiệu nhà trường tiếp tục tạo điều kiện cho tôi được tham gia các lớp
tập huấn, kiến tập để nâng cao chuyên môn nghiệp vụ.
Trên đây là những biện pháp mà tôi đã
áp dụng cho trẻ lớp mình biết cách đọc thơ diễn cảm. Tôi rất mong nhận
được các ý kiến đóng góp của các cấp xét duyệt và các bạn đồng nghiệp để bản
sáng kiến của tôi được hoàn thiện hơn nữa.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
|
|
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Tiêu chí thực
hành áp dụng quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong trường mầm non ( Bộ
giáo dục và đào tạo, dự án SRPP)
2. Chương trình bồi dưỡng công chức viên
chức quản lý, giáo viên mầm non ngành giáo dục và đào tạo Hà Nội : Chuyên đề “
Tiếp cận học qua chơi và đổi mới hình thức tổ chức hoạt động giáo dục lĩnh vực
phát triển ngôn ngữ”.
3. Bộ giáo dục và đào tạo: Chương trình
giáo dục Mầm non. Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam.
4. Phương pháp tổ chức hoạt động làm quen
với tác phẩm văn học ( Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam).
5. Giáo trình phát triển ngôn ngữ trẻ em tuổi mầm non ( Nhà xuất bản Đại học quốc gia Hà Nội)
Tài liệu được chia sẻ miễn phí tại: https://www.dvtuan.com/