VẬN DỤNG TÍCH HỢP,
KIẾN THỨC LIÊN MÔN TRONG
PHÂN MÔN VẼ TRANH LỚP
7 ĐỂ XÂY DỰNG LÒNG YÊU NƯỚC CHO HỌC SINH
I/ PHẦN MỞ ĐẦU.
1.
Lý do chọn đề tài.
Lòng yêu nước là tình cảm yêu quý, gắn
bó, tự hào về quê hương, đất nước và tinh thần sẵn sàng đem hết tài năng, trí
tuệ của mình phục vụ lợi ích của Tổ quốc. Các biểu hiện cụ thể của lòng yêu
nước của dân tộc Việt Nam ta bao gồm: Tình cảm gắn bó với quê hương đất nước;
tình thương yêu đối với đồng bào, giống nòi, dân tộc; niềm tự hào dân tộc chính
đáng; đoàn kết, kiên cường, bất khuất chống giặc ngoại xâm, để bảo vệ chủ quyền
dân tộc và nền độc lập tự do của Tổ quốc; cần cù và sáng tạo trong lao động để
xây dựng, phát triển nền văn hóa dân tộc và xây dựng đất nước ngày càng giàu đẹp.
Từ những hiểu biết mà tôi có, tôi
muốn xây dựng cho học sinh nói chung và học sinh lớp 7 nói riêng nhận ra cái
đẹp, tập nhận ra cái đẹp và vận dụng những hiểu biết về cái đẹp vào học tập và
sinh hoạt hàng ngày, cho công việc mai sau góp phần xây dựng con người lao động mới phục vụ công
nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Muốn xây dựng nên một thế hệ như vậy thì cần một yếu tố căn bản, đó là lòng yêu
nước. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tổng kết: “Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước.
Đó là một truyền thống quý báu của ta. Từ xưa đến nay, mỗi khi Tổ quốc bị xâm
lăng, thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ,
to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước
và lũ cướp nước...”. Vậy ngày nay, trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc,
tinh thần yêu nước được thể hiện ở những khía cạnh nào? Cần phải xây dựng ra sao ?
Mục tiêu của UNESCO là " Học để biết, học để
làm, học để chung sống, học để tự khẳng định mình”. Hiện nay trong
trường học vẫn còn đặt nặng việc học, giáo dục nước
ta hiện nay, đang cố gắng chuyển dần từ đánh giá kiến thức của học sinh sang
đánh giá phẩm chất và năng lực làm việc của học sinh. Nói
một cách dễ hiểu, người học không chỉ học kiến thức mà quan trọng hơn là rèn
luyện kĩ năng hành động liên quan đến kiến
thức đó. Ngày nay, thế giới càng trở nên
phẳng hơn nhờ sách vở, internet và các phương tiện truyền thông làm cho mọi
người đều có thể tiếp cận thông tin, dữ liệu một cách bình đẳng, mọi lúc, mọi
nơi. Như vậy, để tiếp nhận kiến thức không phải là quá khó khăn trong thời đại
ngày nay mà quan trọng là biến kiến thức đó thành kĩ năng. Dạy học tích hợp sẽ là nền tảng giúp phát triển
năng lực cho học sinh để các em biết cách bảo vệ cuộc sống và sống có trách
nhiệm với cộng đồng. Trong môn mĩ thuật Bộ
Giáo dục và đào tạo cũng đã có một số hướng dẫn tích hợp như : tích hợp giáo
dục quốc phòng và an ninh, tích hợp nội dung học tập và làm theo tấm gương đạo
đức Hồ Chí Minh,... Trước hết, các chủ đề liên môn, tích hợp có
tính thực tiễn nên sinh động, hấp dẫn đối với học sinh, có ưu thế trong việc
tạo ra động cơ, hứng thú học tập cho học sinh. Học các chủ đề tích hợp, liên
môn, học sinh được tăng cường vận dụng kiến thức tổng hợp vào giải quyết các
tình huống thực tiễn, ít phải ghi nhớ kiến thức một cách máy móc. Điều quan
trọng hơn là các chủ đề tích hợp, liên môn giúp cho học sinh không phải học lại
nhiều lần cùng một nội dung kiến thức ở các môn học khác nhau, vừa gây quá tải,
nhàm chán, vừa không có được sự hiểu biết tổng quát cũng như khả năng ứng dụng
của kiến thức tổng hợp vào thực tiễn. Dạy học tích
hợp - liên môn sẽ là nền tảng giúp phát
triển năng lực cho học sinh để các em biết cách bảo vệ cuộc sống và sống có
trách nhiệm với cộng đồng.
Tích hợp và liên môn cũng còn là một vấn
đề khá mới mẻ với học sinh và cả giáo viên. Trong môn mĩ thuật trung học cơ sở,
nhiều giáo viên còn lúng túng chưa biết phải tích hợp ở đâu, như thế nào, tích
hợp như vậy là thiếu hay đủ. ngoài ra, trên thế giới đang có nhiều biến động,
chủ nghĩa bảo hộ đang gia tăng, vấn đề biển Đông còn nhức nhối, trên mạng
internet có nhiều thông tin làm nhiễu loạn lòng tin của dân ta với Đảng và Nhà
nước. Ở cái tuổi lớp 7, trí óc non nớt của các em chưa thể hiểu ngay lập tức về
một khái niệm quá trừu tượng về cảm giác tự hào dân tộc . Vì vậy tôi sẽ xây
dựng cho các em lòng yêu nước ngay trong những bài giảng mĩ thuật, tích hợp
thêm các môn học khác vào trong các bài học phân môn vẽ tranh để các em có thể
sáng tác các tác phẩm theo đề tài, từ đó vẽ nên lòng yêu nước trong tranh và cả
trong suy nghĩ của các em, để các em biết yêu từng hình ảnh đẹp trong cuộc
sống, dạy về lòng yêu nước, về lòng biết ơn, về
tinh thần anh dũng hi sinh của các chú bộ đội để các em hiểu đựơc sự hy sinh
lớn lao của một dân tộc anh hùng, yêu từ những thứ nhỏ bé đến yêu cả đất nước
lớn lao, Đất Nước chẳng phải là gì cao xa
và trừu tượng nên tình yêu với đất nước cũng chẳng phải tình cảm gì quá khó thể
hiện. Nhắc cho các em yêu những con người thuần lương hiền hậu, những quán cóc
đơn sơ mà bình dị, những gánh hàng rong, hãy yêu những con đường, những ngõ phố
…mà chẳng có ở bất cứ nơi đâu. Yêu đất nước, yêu quê hương em chẳng cần làm
điều gì quá lớn lao, em hãy làm những việc nhỏ bé thôi mà đầy ý nghĩa. Đồng thời tôi cũng muốn chia sẻ một số hình
thức tích hợp liên môn trong mĩ thuật lớp 7 với các đồng nghiệp để mọi người
cùng góp ý.
Tài liệu được chia sẻ miễn phí tại: https://www.dvtuan.com/
2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài.
a. Mục
tiêu:
- Hướng dẫn học sinh tìm hiểu
bố cục, nắm bắt nội
dung, các bước vẽ tranh đề tài.
- Nắm vững kiến thức cơ bản của đất
nước Việt Nam, qua đó thể hiện tình cảm quê hương - đất nước - con người
Việt Nam qua tranh. Biết kết hợp, vận dụng linh hoạt các kỹ năng và tư duy
sáng tạo khi học mĩ thuật cũng như các môn học khác.
- Học sinh biết trân trọng và yêu thích nền nghệ thuật dân tộc nói riêng và
lịch sử dân tộc nói chung.
- Xây dựng, phát
triển tư duy, bồi dưỡng phát triển kỹ năng sống, nhân cách con người Việt Nam,
yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội, niềm tự hào và tự tôn đối với truyền thống đấu
tranh chống ngoại xâm của dân tộc Việt Nam, có ý thức tổ chức kỷ luật, tinh
thần đoàn kết, yêu Tổ quốc, yêu đồng bào.
b. Nhiệm vụ:
- Nghiên cứu phương
pháp dạy và học hiệu quả, phù hợp với phân môn vẽ tranh.
- Tìm hiểu một số
phương pháp dạy phân môn vẽ tranh lớp 7 ở một số giáo viên.
- Tìm hiểu những kĩ
năng hoạt động phù hợp với phân môn vẽ tranh lớp 7.
- Tìm hiểu những bài
học có liên quan đến tiết học trong các môn học khác như Lịch sử, Địa lí, Giáo
dục công dân, Âm nhạc phù hợp để đưa vào bài học.
- Từ những tìm hiểu
trên đưa ra một số ý kiến góp phần giúp
học sinh và giáo viên đi đến những tiết học vẽ tranh mĩ thuật lớp 7 đạt hiệu
quả hơn.
3. Đối tượng nghiên cứu.
Học sinh từ khối 7 của Trường
THCS nói chung và Trường Nguyễn Du nói riêng.
4 Giới hạn của đối tượng.
- Các môn học khác có liên quan mà
các em đã từng học ở lớp 6, lớp 7.
- Phân môn vẽ tranh
trong chương trình sách giáo khoa mĩ thuật lớp 7.
- Giới hạn trong một số
phương pháp giúp học sinh xây dựng lòng yêu nước thông qua phân môn vẽ tranh.
·
Phương
pháp nghiên cứu lý thuyết:
Phương pháp phân tích
và tổng hợp lý thuyết (Nghiên cứu qua các văn bản, chương trình, giáo trình,
tài liệu sách báo về phương pháp dạy học môn Mĩ thuật lớp 7). Nghiên cứu các
môn học khác trong chương trình lớp 6, lớp 7 có nội dung liên quan đến bài dạy.
·
Phương
pháp nghiên cứu thực tiễn :
- Điều tra phỏng vấn
tình hình học sinh.
- Thực hành giảng dạy
theo phương pháp mới.
- Tìm giải pháp rút
kinh nghiệm.
- Cho học sinh hoạt
động ngoài trời, tham quan di tích lịch sử, bảo tàng, nhà truyền thống, đơn vị lực lượng
vũ trang, tổ chức trại hè, đọc sách, nghe, thi kể chuyện truyền thống, các hội
thi tìm hiểu về quốc phòng và an ninh, thi kể chuyện Hồ Chí Minh.
- Tổ chức cuộc thi vẽ
tranh trong trường.
- Phương pháp thực
nghiệm dạy thí điểm ở một số lớp bằng phương pháp mà mình đề ra.
II/
PHẦN NỘI DUNG
Mĩ thuật là loại
hình nghệ thuật tạo nên các tác phẩm trên mặt phẳng tranh bằng đường nét, màu
sắc, đậm nhạt, trong không gian bằng các đường nét sáng tối, đậm nhạt. Mĩ thuật
là nghệ thuật của con mắt, nhìn nhận cái đẹp bằng con mắt. Mĩ thuật là cách tạo
ra cái đẹp, tùy thuộc vào khả năng tư duy sáng tạo, thị hiếu thẩm mĩ và cảm thụ
của người tạo nên nó, cũng như vậy cách diễn tả này còn làm sáng tỏ hơn phương
pháp dạy và học ở trường trung học phổ thông dạy cho học sinh cách sáng tạo cái
đẹp theo khả năng, ý thức của mình, chứ không áp đặt dập khuôn theo một phương
thức chung nào đó. Dạy mĩ thuật là cách giáo dục con người bằng cái đẹp, là
cách thông minh và bổ ích cho sự phát triển của bộ não, giúp phát triển cá
nhân, thể chất tinh thần, tư duy logic, sáng tạo, ngôn ngữ, cá nhân, xã hội.
Dạy học tích hợp, liên môn xuất phát từ yêu cầu của
mục tiêu dạy học phát triển năng lực học sinh, đòi hỏi phải tăng cường yêu cầu học sinh vận dụng kiến thức vào
giải quyết những vấn đề thực tiễn. Khi giải quyết một vấn đề trong thực tiễn,
bao gồm cả tự nhiên và xã hội, đòi hỏi học sinh phải vận dụng kiến thức tổng
hợp, liên quan đến nhiều môn học.
Tích hợp là một hoạt
động mà ở đó cần phải kết hợp, liên hệ, huy động các yếu tố, nội dung gần và
giống nhau, có liên quan với nhau của nhiều lĩnh vực để giải quyết, làm sáng tỏ
vấn đề và cùng một lúc đạt được nhiều mục tiêu khác nhau.
Dạy học tích hợp là
một quan niệm dạy học nhằm hình thành ở học sinh những năng lực giải quyết hiệu
quả các tình huống thực tiễn dựa trên sự huy động nội dung, kiến thức, kĩ năng
thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau. Điều đó cũng có nghĩa là đảm bảo để mỗi học
sinh biết cách vận dụng kiến thức học được trong nhà trường vào các hoàn cảnh
mới lạ, khó khăn, bất ngờ, qua đó trở thành một người công dân có trách nhiệm,
một người lao động có năng lực. Dạy học tích hợp đòi hỏi việc học tập trong nhà
trường phải được gắn với các tình huống của cuộc sống mà sau này học sinh có
thể đối mặt vì thế nó trở nên có ý nghĩa đối với các em. Với cách hiểu như vậy, dạy học tích hợp phải được thể hiện ở cả nội dung
chương trình, phương pháp dạy học, phương pháp kiểm tra đánh giá, hình thức tổ
chức dạy học.
Như vậy, thực hiện dạy
học tích hợp sẽ phát huy tối đa sự trưởng thành và phát triển cá nhân mỗi học
sinh, giúp các em thành công trong vai trò của người chủ gia đình, người công
dân, người lao động tương lai.
Dạy học tích hợp là
định hướng về nội dung và phương pháp dạy học, trong đó giáo viên tổ chức, hướng
dẫn để học sinh biết huy động tổng hợp kiến thức, kĩ năng thuộc nhiều lĩnh vực
khác nhau nhằm giải quyết các nhiệm vụ học tập, thông qua đó hình thành những
kiến thức, kĩ năng mới, phát triển được những năng lực cần thiết, nhất là năng
lực giải quyết vấn đề trong học tập và trong thực tiễn cuộc sống.
Dạy
học tích hợp có nghĩa là đưa những nội dung giáo dục có liên quan vào quá
trình dạy học các môn học như: tích hợp giáo dục đạo đức, lối sống; giáo dục
pháp luật; giáo dục chủ quyền quốc gia về biên giới, biển, đảo; giáo dục sử
dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, bảo vệ môi trường, an toàn giao thông...
Còn dạy học liên môn là phải
xác định các nội dung kiến thức liên quan đến hai hay nhiều môn học để dạy học,
tránh việc học sinh phải học lại nhiều lần cùng một nội dung kiến thức ở các
môn học khác nhau. Đối với những kiến thức liên môn nhưng có một môn học chiếm
ưu thế thì có thể bố trí dạy trong chương trình của môn đó và không dạy lại ở
các môn khác.
Trường hợp nội dung kiến thức có tính
liên môn cao hơn thì sẽ tách ra thành các chủ đề liên môn để tổ chức dạy học
riêng vào một thời điểm phù hợp, song song với quá trình dạy học các bộ môn
liên quan.
·
Các mức độ tích hợp cơ bản trong dạy học
Tiếp cận tích hợp đa
môn tập trung trước hết vào các môn học. Các môn liên quan với nhau có chung
một định hướng về nội dung và phương pháp dạy học nhưng mỗi môn lại có một
chương trình riêng. Tích hợp đa môn được thực hiện theo cách tổ chức các
“chuẩn” từ các môn học xoay quanh một chủ đề, đề tài, dự án, tạo điều kiện cho
người học vận dụng tổng hợp kiến thức của các môn học có liên quan.
Theo cách tiếp cận
tích hợp liên môn, giáo viên tổ chức chương trình học tập xoay quanh các nội
dung học tập chung: các chủ đề, các khái niệm và kĩ năng liên ngành, liên môn.
Tích hợp liên môn còn
được hiểu như là phương án, trong đó nhiều môn học liên quan được kết lại thành
một môn học mới với hệ thống những chủ đề nhất định xuyên suốt qua nhiều cấp
lớp. Ví dụ: Địa lí, Lịch sử, Sinh học, Xã hội, Giáo dục công dân, Hoá học, Vật
lí, Địa lí được tích hợp thành môn “Nghiên cứu xã hội và môi trường” tại Anh,
Australia, Singapore, Thái Lan.
Trong cách tiếp cận
tích hợp xuyên môn, giáo viên tổ chức chương trình học tập xoay quanh các vấn
đề và quan tâm của người học. Học sinh phát triển kĩ năng sống khi áp dụng các
kĩ năng môn học và liên môn vào ngữ cảnh thực tế. Hai con đường dẫn đến tích
hợp xuyên môn là học tập theo dự án và thương lượng chương trình học. Có thể
coi tích hợp xuyên môn là đỉnh cao của tích hợp, khi mà ranh giới giữa các môn
học bị xóa nhòa.
Tích hợp trong phân môn vẽ tranh là sự vận dụng tổng
hợp các kiến thức kĩ năng của các phân môn vẽ trang trí, vẽ theo mẫu , thường
thức mĩ thuật và kết hợp với kiến thức kĩ năng của các môn học có liên quan như
Lịch sử, Địa lí, Âm nhạc, Ngữ văn, Thể dục,... vào dạy học. Việc tích hợp kiến
thức liên môn vào phân môn vẽ tranh sẽ bổ sung cho các em một số hiểu biết văn
hoá, xã hội, tình hình trong nuớc cũng như trên thế giới. Là một giáo viên
mĩ thuật, tôi muốn dạy các em biết trân quí những hi sinh và khát vọng của tổ
tiên, biết góp ước mơ của mình để hoàn thiện bức tranh mà họ gửi gắm bằng tình
yêu và sự hiểu biết ấy, trên bức tranh Việt Nam của lớp lớp các thế hệ mai sau,
các em sẽ góp nét bút để tô điểm thêm vô số nụ cười. Vẽ nên từng đường nét của
vóc dáng và tâm hồn của đồng bào mình, và để lại một Tổ quốc đáng yêu hơn cho
các thế hệ tương lai ấy là một ước mơ
thật sự đẹp và thật sự lớn. Tình yêu với đất
nước nằm ở nhận thức và con tim mỗi người. Được dung dưỡng, vun đắp bằng lý trí
và cảm xúc thu được từ các tri thức về lịch sử, văn hóa, xã hội; từ cuộc sống
tinh thần, hằng ngày, hằng giờ và có thể đuợc xây dựng qua môn mĩ thuật.
Chắc chắn rằng, lòng tự hào với truyền thống cha ông và ý thức tự tôn dân tộc
luôn tồn tại trong mỗi con người Việt Nam, tồn tại một cách vững bền dưới muôn
vàn hình thái tình cảm khác nhau.
Ở lớp 6 các em đã
được học mĩ thuật cơ bản, bước đầu hình thành phương pháp vẽ. Người giáo viên
mĩ thuật cần phải nắm vững nguyên tắc đổi mới phương pháp dạy học, cách thức
hướng dẫn học sinh lựa chọn nội dung bài vẽ, biết cách tiếp nhận thông tin phản
hồi từ sự đánh giá nhận xét của học sinh. Cần có sự chuẩn bị kĩ càng về giáo án
và đồ dùng dạy học trực quan, giúp các em rèn luyện nhiều kĩ năng như quan sát,
phân tích, tính kiên trì, tính biểu cảm và sự khéo léo của đôi tay. Mỗi học
sinh lại có khả năng nhận thức, sáng tạo và diễn đạt khác nhau; vì thế người
giáo viên cần tôn trọng ý kiến của các em, tùy theo khả năng nhận thức mà có
cách tích hợp khác nhau, dần dần xây dựng cho các em tình yêu Tổ quốc.
2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu.
a. Thuận lợi – Khó khăn
Thuận lợi :
- Mĩ thuật là
môn học bổ ích, lý thú và tươi vui, có tính giáo dục đạo đức, thẩm mĩ cao và là
môn học bổ trợ tích cực cho các môn học khác. Vì thế các em đón nhận tiết học
một cách nhiệt tình và hào hứng.
- Các chủ đề liên môn, tích hợp có
tính thực tiễn nên sinh động, hấp dẫn đối với học sinh, có ưu thế trong việc
tạo ra động cơ, hứng thú học tập cho học sinh. Học các chủ đề tích hợp, liên
môn, học sinh được tăng cường vận dụng kiến thức tổng hợp vào giải quyết các
tình huống thực tiễn, ít phải ghi nhớ kiến thức một cách máy móc.
- Điều quan trọng hơn là các chủ đề
tích hợp, liên môn giúp cho học sinh không phải học lại nhiều lần cùng một nội
dung kiến thức ở các môn học khác nhau, vừa gây quá tải, nhàm chán, vừa không
có được sự hiểu biết tổng quát cũng như khả năng ứng dụng của kiến thức tổng
hợp vào thực tiễn.
- Môn Mĩ thuật là môn học nghệ thuật, thu hút
rất nhiều học sinh. Cho
đến nay các trường đã có giáo viên dạy mĩ thuật, phong trào học Mĩ thuật ngày
càng một sôi nổi, hầu hết các em học sinh hào hứng với môn học và môn học đã
được chú ý.
-
Phòng giáo dục đã tổ chức thi tích hợp cho giáo viên và liên môn cho học sinh
từ năm 2015 đến nay. Các cuộc thi đã mang về nhiều bài dự thi hay, có chất
lượng, phần nào thể hiện sự hiểu biết của giáo viên và học sinh về tích hợp và
liên môn. Có đến 50,7 % giáo viên truờng trung học cơ sở Nguyễn Du thuờng xuyên
tích hợp- liên môn trong các bài dạy.
- Để giảng dạy
tích hợp, liên môn môn mĩ thuật trong chương trình đào tạo được thành công,
điều này phụ thuộc rất nhiều vào các yếu tố như : tài liệu, phương tiện, đồ
dùng trực quan, ...
- Có một số đồ dùng cần thiết cho
việc giảng dạy Mĩ thuật cho học sinh như : bộ đồ dùng dạy học phân môn vẽ tranh lớp 7, sách tham
khảo, một số tranh ảnh .
- Nhà
trường quan tâm đầu tư công nghệ thông tin cho dạy học. Vì thế góp phần thuận
tiện cho việc dạy và học của giáo viên, học sinh. Học sinh lúc nào cũng có đủ
đồ dùng, không bị quên ở nhà.
- Dạy học theo các
chủ đề liên môn không những giảm tải cho giáo viên trong việc dạy các kiến thức
liên môn trong môn học của mình mà còn có tác dụng bồi dưỡng, nâng cao kiến
thức và kĩ năng sư phạm cho giáo viên, góp phần phát triển đội ngũ giáo viên bộ
môn hiện nay thành đội ngũ giáo viên có đủ năng lực dạy học kiến thức liên môn,
tích hợp. Thế hệ giáo viên tương lai sẽ được đào tạo về dạy học tích hợp, liên
môn ngay trong quá trình đào tạo giáo viên ở các trường sư phạm.
Khó khăn
+ Về nhận thức :
- Do quan niệm của một số giáo viên, một số bậc phụ huynh ,sự thiếu quan
tâm mua sắm đồ dùng học tập cho học sinh, ... Điều đó ảnh hưởng trực tiếp đến
chất lượng học tập của giáo viên và học sinh gây cho học sinh cảm giác chán
nản, không tự tin làm bài. Trên thực tế điều tra tôi còn thấy có giáo viên
giảng dạy bộ môn về phương pháp sư phạm còn hạn chế, lời nói còn chưa hấp dẫn,
lôi cuốn học sinh, trình bày bảng còn vụng về, lúng túng,... dẫn đến học sinh
không lắng nghe, không tập trung tìm hiểu bài còn mơ hồ, không nắm được mục
tiêu của bài học. Điều đó khiến cho các em không thích thú với bài học, vì thế
không thấy được cái hay, cái đẹp và vận dụng vào cuộc sống hàng ngày.
- Trình độ nhận thức của các em không đồng đều, đặc thù của con em đồng bào
dân tộc lại hay tự ti, mặc cảm, ít xông
xáo.
- Mức độ sẵn sàng
của giáo viên đối với triển khai dạy học tích hợp còn thấp. Nhiều giáo viên
chưa hiểu biết về dạy học tích hợp, nhầm lẫn khái niệm tích hợp liên môn và đa
môn hoặc chưa từng lồng ghép giáo dục các vấn đề khác ngoài phạm vi nội dung
sách giáo khoa.
- Thực tế cho thấy nhiều giáo viên chưa nắm rõ về
tích hợp, thấy cái gì liên quan, giông giống thì gom vào thành tích hợp. Nếu
tích hợp, liên hệ không hợp lý thì câu trả lời của học sinh có thể đi ngược lại
điều giáo viên mong muốn.
- Khảo sát trong môn mĩ thuật tại trường trung học
cơ sở Nguyễn Du cho thấy với tổng số 259 em học sinh trong đó có 72 em dân tộc
tại chỗ thì thấy rằng: hơn 70% không phân biệt được khái niệm tích hợp và liên
môn, 40,3 % các em không hề nghĩ lòng yêu nước có thể đuợc xây dựng qua tranh
vẽ và 60,7 % học sinh không nghĩ rằng vẽ tranh có thể liên quan đến các môn học
khác như Toán học , Ngữ văn hay Vật lí.
+ Trang thiết bị
dạy học :
- Bên cạnh đó còn một
số học sinh tỏ thái độ thờ ơ với môn học vì thực tế đời sống dân trí còn nghèo,
hầu hết là con em thuần nông nên điều kiện để phụ huynh tập trung đầu tư cho
học tập của các em còn hạn chế, điều đó ảnh hưởng không nhỏ đến tinh thần học tập
của các em.
- Trang thiết bị, đồ
dùng dạy học môn mĩ thuật nói chung và phân môn vẽ tranh nói riêng còn thiếu nhiều,
đa phần đều in lại từ sách giáo khoa, tranh ảnh mĩ thuật dù có nhưng hạn chế,đồ
dùng dạy học do giáo viên tự chuẩn bị nên thiếu quy chuẩn, thiếu tính thẩm mĩ, hầu
như không có để các em quan sát, phần nào hạn chế những hiểu biết, chưa khích
lệ tính sáng tạo của các em.
- Máy vi tính ở nhiều
trường trung học cơ sở có kết nối internet nhưng còn giới hạn học sinh chưa thể
cho các em thoải mái sử dụng nên học sinh không có điều kiện tìm hiểu trên mạng
do đó những thông tin bên ngoài các em vẫn chưa cập nhật được.
- Bên cạnh đó giáo viên
không sử dụng đồ dùng dạy học một cách hợp lí thì hiệu quả sư phạm không những
không tăng mà còn làm học sinh khó hiểu, căng thẳng, ...
- Ngoài ra điều kiện
nhà trường còn thiếu thốn như : phòng học môn Mĩ thuật, gian trưng bày, vật mẫu
cho giáo viên và học sinh, phương tiện, đồ dùng trực quan, ... vì thế ảnh hưởng
lớn đến kết quả học tập và giảng dạy của giáo viên và học sinh. Bộ môn mĩ thuật
là bộ môn yêu cầu phải sử dụng nhiều đến phương pháp trực quan, tuy nhiên đồ
dùng dạy học còn ít, phần lớn giáo viên dạy phải tự chuẩn bị. Nếu không có
những dụng cụ phù hợp hỗ trợ cho tiết dạy - học thì hiệu quả đạt được sẽ không
cao.
b. Thành công – Hạn chế
·
Thành công
- Giúp học sinh tìm
đuợc những điểm chung của cá môn học, liên hệ với thực tế, sử dụng thêm tài
liệu, hình ảnh thực tế kết hợp tư vấn , giáo dục kĩ năng sống.
- Giúp giáo viên tìm
được phương pháp phù hợp dạy phân môn vẽ tranh.
- Học sinh hình thành lòng
yêu nước khi học vẽ tranh.
- Học sinh có hứng thú
khi học vẽ tranh, củng cố cho các em một
số kiến thức lịch sử.
·
Hạn chế
- Đã có một số hiện tượng
không hay xảy ra trong dạy học như giáo viên tích hợp không đúng lúc, đúng chỗ
nên việc dạy tích hợp trở nên khiên cưỡng, gò ép. Hay giáo viên vì không có sự
cân nhắc, lựa chọn nội dung và phương pháp dạy học nên dạy không đủ giờ.
c. Mặt mạnh – Mặt yếu
·
Mặt mạnh :
- Học sinh nắm bắt
và tiếp thu kiến thức hiệu quả hơn. Học sinh phải trải nghiệm và tự làm ra sản phẩm vì
chỉ trong quá trình đó học sinh mới vận dụng những kiến thức đơn thuần đã được
học vào quá trình tạo ra sản phẩm ấy, kể cả kiến thức mới cũng được học sinh
lĩnh hội một cách rất tự nhiên chứ không phải gượng ép như cách dạy truyền
thống là đưa kiến thức cho học sinh.
- Nâng cao khả năng
truyền đạt của giáo viên.
·
Mặt yếu:
- Yêu cầu học sinh
phải đầu tư nhiều thời gian để tìm tòi thêm kiến thức các môn học khác,
thích nghi mới có thể đạt hiệu quả. Về phương pháp học nhóm, cần thiết
phải đầu tư nhiều thời gian, học sinh phải luyện tập trong một thời gian mới
thích nghi và giờ học mới có hiệu quả.
- Giáo viên phải đầu
tư nhiều thời gian, chuẩn bị đồ dùng trực quan tương đối phong phú.
Trong một tiết dạy – học gợi cảm hứng cho học sinh là điều rất cần thiết mà
không phải người giáo viên nào cũng làm được, sự chuẩn bị tốt sẽ góp thêm phần
nhiều thành công cho tiết dạy – học , cần nhất là hình ảnh phải phong phú, mới
lạ, những hình ảnh bổ trợ và mở rộng phải phù hợp với nhận thức của các em.
Việc tự giáo viên phải chuẩn bị nhiều hình ảnh gây tốn kém nhiều công sức và
thời gian. Tích hợp cần có sự cân nhắc, cần phải được thực hiện trên cơ sở khoa
học.
Tài liệu được chia sẻ miễn phí tại: https://www.dvtuan.com/
d. Các nguyên nhân, các yếu tố tác
động.
- Tình trạng thầy đọc trò chép hoặc
giảng giải xen kẽ vấn đáp, giải thích
minh họa bằng tranh ảnh, dẫn đến học sinh quen lối học thụ động, gây khó khăn
cho việc áp dụng lối dạy hoạt động tích cực.
- Nhiều giáo viên
còn lúng túng, thiếu những phương pháp cụ thể tham khảo, học tập vận dụng
phương pháp dạy học tích cực. Đã có nhiều cuộc thi về tích hợp - liên môn diễn
ra nhưng số giáo viên và số trường phổ thông tham gia còn hạn chế. Trong khi
đó, chương trình giáo dục phổ thông khi triển khai sẽ là đại trà chứ không thí
điểm như trước kia. Chính vì vậy, trên thực tế có giáo viên vì đã tích hợp
không có sự cân nhắc, lựa chọn trong một bài dạy nên dạy không đủ giờ, cái
chính chưa nói được bao nhiêu mà phần tích hợp đã căng phồng, làm biến dạng
tiết học. Lại có giáo viên lầm tưởng tích hợp là dựa vào cái này để tranh thủ
nói về cái kia, nói càng nhiều càng tốt. Có bộ phận không nhỏ giáo viên thì băn
khoăn liệu tích hợp có làm “hỏng” môn học hay không nên tốt nhất là… không tích
cái gì vào cả.
- Việc kiểm tra thi cử
vẫn theo lối cũ, chưa khuyến khích cách học tự học, tự tìm tòi sáng tạo.
- Phương tiện, thiết bị
dạy học môn mĩ thuật vẫn còn chưa đáp ứng được yêu cầu chương trình, còn có thể
nêu thêm những nguyên nhân khác, đáng chú ý là giáo viên chưa giác ngộ ý nghĩa
việc đổi mới phương pháp dạy học trong mục tiêu đào tạo lớp người mới, năng
động sáng tạo phục vụ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước nên chưa quyết tâm
từ bỏ thói quen dạy học theo kiểu truyền đạt kiến thức sách vở thụ động.
- Đào tạo giáo viên
chưa bắt kịp nhịp đổi mới; áp lực thời gian và áp lực chương trình học là những
vướng mắc khi triển khai dạy học tích hợp.
- Nhiều em chép bài vẽ
trên mạng internet mà thiếu suy nghĩ sáng tạo, làm việc nhóm nhưng chỉ một số em
làm hay việc thiếu kinh phí và nhân lực cho việc tổ chức các hoạt động ngoại
khoá hay các cuộc thi vẽ tranh cũng là những lý do khiến chất lượng bài vẽ chưa
cao.
3.
Nội dung và hình thức của giải pháp.
a.
Mục tiêu của giải pháp.
- Các giải pháp,
biện pháp phải đúng trọng tâm vấn đề nghiên cứu, ngắn gọn, xúc
tích, phù hợp với các đối tượng và phạm vi nghiên cứu. Giáo viên cần có
hướng dẫn nhưng phải là hướng dẫn mở để họ biết hướng đi đúng nhưng có những
cách thức khác nhau để đi tới đích. Cần tìm cách thử nghiệm dạy tích hợp theo
cách gắn nội dung giảng dạy với bài học thực tiễn chứ không phải khiên cưỡng
ghép kiến thức môn này với môn kia.
- Học sinh nâng cao
khả năng nhạy bén với những tình huống, đặc điểm của phân môn vẽ
tranh.
·
Hoạt động của Giáo viên
- Xác định kiến thức, kĩ năng cơ bản cần
đạt được sau giờ học.
- Những kĩ năng hợp tác rèn luyện cho học
sinh.
- Thái độ học tập của học sinh trong giờ
học.
- Giáo án được soạn theo phương pháp dạy
học mới.
- Tài liệu tham
khảo, đồ dùng dạy học, tranh ảnh, sách báo tư liệu liên quan đến
bài.
- Bảng phụ hoạt động nhóm, nam châm, phấn
màu…
- Cung cấp cho
các em tên một số
đầu sách phù hợp với chương trình học của các em để các em tự tìm
hiểu, để làm cơ sở cho
các em tìm tòi, sưu tầm thông tin.
- Cần xây dựng các chuyên đề tích hợp bằng các bài
học thực tiễn, dựa trên cơ sở khoa học, tích hợp một cách khéo léo vào bài
giảng theo đúng yêu cầu toàn phần, bộ phận hay liên hệ.
- Học sinh làm bài kiểm
tra, thu hoạch tại mỗi địa điểm tham quan và học tập.
- Giáo án tích hợp được các giáo viên
bộ môn ngồi lại với nhau để soạn giảng, trong đó tính toán những bài học nào,
phần kiến thức nào có thể tích hợp, có mức độ liên quan... để chuyển tải đến
học sinh.
- Khi giáo viên nêu ra
một kiến thức nào đó mà có tranh ảnh kèm theo thì các em sẽ chú ý đến lời giảng
của giáo viên hơn đồng thời các em cũng tin tưởng giáo viên hơn. Bên cạnh đó
việc xen kẽ các hình ảnh vào trong giờ học sẽ giúp các em đỡ nhàm chán và mệt
mỏi.
- Tổ chức lớp học
sao cho đạt được hiệu quả tiết học theo bài hoặc theo chủ đề.
- Phân công nhiệm vụ
các thành viên trong nhóm, trưởng nhóm, người báo cáo, thuyết trình,
người viết bảng phụ….
- Điều khiển thực
hiện hoạt động của các thành viên trong nhóm.
- Ngoài ra giáo viên
cũng cần phải hình dung những tình huống xảy ra ngoài dự kiến như
thế nào để có biện pháp xử lý. Khuyến khích các học sinh có năng khiếu
tìm tòi sáng tạo hơn, giúp đỡ những học sinh còn lúng túng.
- Giáo viên cần
nhiều thời gian đầu tư cho giáo án, tìm kiếm nhiều thông tin và phải có kiến
thức liên ngành vững chắc.
·
Hoạt động của học sinh
- Hoạt động nhóm
một cách tích cực, thảo luận về nội dung, kế hoạch trong học tập,
vạch ra phương hướng thực hiện kế hoạch đó nhằm đạt kết quả cao
nhất.
- Đoàn kết, lắng
nghe ý kiến của các thành viên trong nhóm.
- Tuân thủ theo tín
hiệu điều khiển của giáo viên cũng như thay phiên nhau làm nhóm
trưởng, thư kí hoặc người báo cáo, thuyết trình.
- Có ý thức thái
độ hoạt động nghiêm túc, tích cực.
b.
Nội dung và cách thức thực hiện của giải pháp.
Phân môn vẽ tranh lớp 7 gồm có 6 bài chiếm 11 tiết
dạy, cụ thể là:
-
Bài 5,6 : Tranh phong cảnh - 2 tiết.
-
Bài 11, 12 : Đề tài Cuộc sống quanh em- 2 tiết.
-
Bài 17, 18 : Đề tài tự chọn- 2 tiết.
-
Bài 29, 30 : Đề tài an toàn giao thông- 2 tiết.
-
Bài 32, 33 : Đề tài trò chơi dân gian - 2 tiết.
-
Bài 34: Đề tài hoạt động trong những ngày hè- 1 tiết.
Yêu
nước là “yêu những vật tầm thường nhất, yêu người thân, yêu Tổ quốc" không
yêu cầu các em phải làm những việc to tát mà bắt đầu từ việc nhỏ đến hành động
lớn sau này, vì vậy tôi sẽ kết hợp với nhiều lĩnh vực kiến thức, tăng cường các
giờ học thực hành , hoạt động ngoại khoá theo chủ đề, giảm gánh nặng lý thuyết,
tăng thời lượng thực hành, gắn liền với thực tiễn, bài tập có nội dung vận dụng
kiến thức liên môn, cụ thể như sau:
·
Bài 5,6 : Tranh phong cảnh - 2 tiết
Mục
tiêu :
- Học sinh hiểu được
tranh phong cảnh là tranh diễn tả vẻ đẹp của thiên nhiên thông qua cảm thụ và
sáng tạo của nguời vẽ.
- Biết chọn góc cảnh
đẹp để thực hiện bài vẽ tranh phong cảnh đơn giản, có bố cục, màu sắc hài hoà.
- Thấy được vẻ đẹp của
tranh phong cảnh, từ đó bồi dưỡng thêm tình yêu quê hương đất nước.
Cách
tích hợp- liên môn:
- Trong phần giới thiệu
bài có thể tích hợp môn Âm nhạc với bài hát Làng tôi của Nhạc sĩ Văn Cao mà các
em đã được học ở lớp 6, tiết 7.
"Làng tôi xanh bóng tre
Từng tiếng
chuông ban chiều, tiếng chuông nhà thờ rung
Đời đang
vui đồng quê yêu dấu
Bóng cau
với con thuyền, một dòng sông.
Nhưng thôi
rồi còn đâu quê nhà, ngày giặc Pháp tới làng triệt thôn.
Đường ngập
bao xương máu tơi bời, đồng không nhà trống tan hoang.
Chiều khi
quân Pháp qua
Chiều vắng
tiếng chuông ngân, phá tan nhà thờ xưa.
Làng tôi
theo đoàn quân du kích,
Cướp ngay
súng quân thù trả thù xưa.
Bao căm hờn
từ xa quê nhà, rừng chiều nhớ cánh đồng chiều xưa.
Từ xa quê
trông lớp cây già, làng quê còn thấy buồn đau.
Ngày diệt
quân Pháp tan,
Là lúc
tiếng chuông ngân, tiếng chuông nhà thờ rung.
Làng tôi
theo đoàn quân chiến thắng, đánh tan lũ quân thù về làng xưa.
Dân tưng
bừng chặt tre phá cầu, cùng lập chiến lũy đào hào sâu.
Giặc chưa
tan chiến đấu không thôi, đồng quê chào đón ngày mai."
Bài hát sẽ khơi gợi cho các em vẻ đẹp của làng
quê Việt Nam và hình ảnh cuộc chiến đấu chống thực dân Pháp của dân tộc.
- Phần hoạt động 1: Tìm
và chọn nội dung đề tài có thể liên hệ những kiến thức môn Địa lí bằng việc sử
dụng câu hỏi mở đầu " Nêu các vùng miền của nước ta ?". Từ đó giáo
viên giới thiệu hình ảnh đẹp của các vùng miền và giới thiệu thêm hình ảnh về
quần đảo Hoàng Sa- Truờng Sa thuộc chủ quyền lâu đời của nước ta cần được bảo
vệ.
Hình1. Miền
Nam: Nhà thờ chính tòa Đức Bà -Sài Gòn
Hình 2.
Miền Bắc: Hồ Hoàn Kiếm- Hà Nội
Hình 3.
Miền Trung: Bảo tàng Quang Trung- Bình Định
Hình 4. Đảo
Trường Sa
Hình 5.
Biển Hoàng Sa
Ngoài
những hình ảnh đẹp về đất nước 3 miền thì nên đặc biệt giới thiệu tranh về quê
hương Đăk Lăk để các em thấy được vẻ đẹp nơi các em đang sinh sống. Sau khi các
em đã hình thành ý tưởng cần tổ chức cho các em vẽ ngoài trời để bức tranh thêm
sinh động, thực tế.
- Phần củng cố, sau khi
các em đã thấy được vẻ đẹp thiên nhiên xung quanh chúng ta thì có thể tích hợp
môn Giáo dục công dân lớp 6- bài 7: "Yêu thiên nhiên, sống hoà hợp với
thiên nhiên" bằng câu hỏi: Trách nhiệm của em đối với việc bảo vệ thiên
nhiên ở địa phương là gì?
Hình 6. Học
sinh trường Nguyễn Du vẽ ngoài trời
·
Bài 11, 12 : Đề tài Cuộc sống quanh
em- 2 tiết.
Mục
tiêu:
- Học sinh tự quan sát,
nhận xét thiên nhiên và các hoạt động thường ngày của con người.
- Tìm được đề tài phản
ánh cuộc sống quanh em và vẽ tranh theo ý muốn.
- Có ý thức làm đẹp cho
cuộc sống xung quanh.
- Xây dựng tình yêu quê
hương đất nước, hiểu được trách nhiệm của thế hệ sau trong việc bảo vệ quê
hương đất nước.
Cách
tích hợp- liên môn:
- Đối với học sinh lớp
7 thì cuộc sống xung quanh các em gắn bó nhiều với trường học, vì thế có thể mở
đầu bằng bài hát Hành khúc tới trường mà các em đã học ở tiết 10, lớp 6.
"Mặt trời lấp ló đằng chân trời
xa
Rộn ràng
chân bước đều theo tiếng ca
Non sông ta
bao la mến yêu sao đất quê hương
Vui như
chim reo ca tiếng hát em dưới mái trường
La la la la
la la la la la"
- Trong phần Tìm
và chọn nội dung đề tài, chúng ta có thể liên môn các môn học Thể dục, Vật lí
bằng cách cho các em chia nhóm lên diễn tả lại các động tác thể dục đã học và đóng
tiểu phẩm ngắn một tiết học Vật lí. Sử dụng kĩ năng các em đã học trong môn Ngữ
văn, lớp 7- bài 13:" Luyện nói và phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn
học" để có thể phát biểu cảm nghĩ về vẻ đẹp của quê hương đất nước. Đồng
thời sử dụng những hình ảnh về quê hương mà các em suư tầm được sẽ khơi gợi nên
cảm xúc tích cực trong học sinh:
Hình 7. Bờ
đập 82
Hình 8.
Trường Nguyễn Du
- Tích hợp An ninh quốc
phòng ở mục củng cố bằng câu hỏi" Các em cần làm gì để bảo vệ quê hương
đất nước ngay từ bây giờ ?"
·
Bài 17, 18 : Đề tài tự chọn- 2 tiết
Mục
tiêu:
- Đánh giá về khả năng
nhận thức và thể hiện bài vẽ của học sinh.
- Đánh giá những kiến
thức đã tiếp thu được của học sinh, những biểu hiện tình cảm, óc sáng tạo ở nội
dung đề tài thông qua bố cục, hình vẽ và màu sắc.
- Nâng cao hơn cách thể
hiện và bước đầu tạo sự đa dạng về hình mảng, đường nét trong tranh.
- Tích hợp: gợi ý cho
học sinh lựa chọn đề tài có thể vẽ về lễ hội, về cảnh đẹp quê hương, về Bác Hồ
( Bác Hồ với thiếu nhi, Bác Hồ với bộ
đội...)
Tích
hợp- liên môn:
- Ở mục Tìm và chọn nội
dung đề tài có thể hướng cho các em vẽ một số hoạt động lao động của con người
huyện Eahleo như làm cà phê, lễ hội cồng chiêng để thấy được cuộc sống tươi đẹp
phát triển của quê hương:
Hình 9. Thu
hoạch cà phê
Hình 10. Lễ
hội cồng chiêng
Giới thiệu hình ảnh Bác Hồ với bộ đội để học
sinh thấy được tình yêu thương vô bờ bến của Hồ Chí Minh:
Hình 11. Hồ Chủ Tịch đến thăm và chúc Tết cán bộ, chiến sĩ
Đoàn Không quân Sao Đỏ, tháng 2/1067.
Qua đó giáo viên kết hợp với môn Ngữ văn với
bài " Đêm nay Bác không ngủ" đã học ở tiết 93-94, lớp 6; điều đó sẽ in
sâu hơn vào trái tim các em về hình ảnh đẹp của Bác Hồ.
- Ở mục II/ Cách vẽ,
sau khi nhắc lại cho các em các bước vẽ tranh đề tài, giáo viên lồng ghép thêm
nội dung bài 6- lớp 6 của môn Giáo dục công dân bài" Biết ơn" để các
em thêm ghi nhớ về công lao của người đi trước và cố gắng phấn đấu cho tương
lai.
·
Bài 29, 30 : Đề tài an toàn giao
thông- 2 tiết
Mục
tiêu:
- Học sinh hiểu biết thêm về luật
An toàn giao thông.
- Học sinh có thể vẽ đựơc tranh về đề tài An toàn giao
thông theo ý muốn.
- Học sinh có ý thức hơn khi tham gia An toàn giao thông.
Tích hợp- liên môn:
- Ở phần Tìm
và chọn nội dung đề tài năm học 2016-2017, tôi có cho chia lớp thành 4 nhóm,
mỗi nhóm diễn 1 tiểu phẩm ngắn về an toàn giao thông. Năm nay tôi sẽ tích hợp
thêm hình ảnh người hâm mộ Việt Nam xuống đường ăn mừng chiến thắng đội tuyển
nam U23 Việt Nam, để các em thấy rằng người Việt Nam ta có một trái tim đầy tự
hào với tổ quốc, vừa vẫy cờ vừa hát về Hồ Chí Minh, nhưng đồng thời cũng nhắc
nhở các em vui nhưng cũng cần phải chấp hành đúng luật giao thông.
Tài liệu được chia sẻ miễn phí tại: https://www.dvtuan.com/
- Giáo viên có thể kết hợp thêm môn Giáo dục
công dân, bài 14- lớp 6 " Thực hiện trật tự an toàn giao thông" bằng
câu hỏi: " Cần tham gia giao thông như thế nào để đảm bảo an toàn?"
Tham gia giao thông an toàn cũng là một hành động để bảo vệ tính mạng cho bản
thân và mọi người xung quanh.
·
Bài 32, 33 : Đề tài Trò chơi dân
gian - 2 tiết
Mục
tiêu:
- HS hiểu biết thêm về các trò
chơi dân gian.
- HS có thể vẽ đựơc một trò chơi
dân gian theo ý muốn
- HS có ý thức giữ gìn văn hoá
chung của dân tộc .
Tích hợp- liên môn:
- Trong phần
giới thiệu bài có thể tổ chức cho các em một số trò chơi đơn giản mà các em
thường hay chơi như trò Oẳn tù tì, Tập tầm vông...
- Lồng ghép
những bài đồng dao trong môn Ngữ văn như trò chơi Gánh gánh gồng gồng , Chuyền thẻ;
hay các giai điệu bài hát trong trò chơi Tập tầm vông, Rềnh rềnh ràng ràng ở
phần Tìm và chọn nội dung đề tài sẽ mang lại cho các em nhữnh cảm xúc vui tươi
hồn nhiên cũng như một môi trường giáo dục mang tính học tập cộng đồng và vẻ
đẹp phong phú trong kho tàng văn hoá dân tộc .
“Nu
na nu nống
Cái Bống
nằm trong
Con Ong
nằm ngoài
Củ khoai
chấm mật
Bà ngồi
bà khóc
Con cóc
nhảy ra
Con gà ú
ụ
Bà mụ
thổi xôi
Bà tôi
nấu chè
Tò he
cống dụt…”.
( Đồng dao- Nu na nu nống)
Bên cạnh đó,
hình thức giao lưu trò chơi dân gian giữa các lớp trong các hoạt động ngoài
trời sẽ tạo cơ hội cho các em tăng cường hiểu biết về văn hóa Việt Nam với các
hoạt động vui chơi, khám phá như: trẻ em trình diễn trang phục dân gian, múa
rối cạn, làm đồ chơi dân gian, chơi trò chơi dân gian… Học sinh có cơ hội tiếp
cận với trò chơi dân gian để vẽ nên những bức tranh chân thật nhất đồng thời ý
thức được trách nhiệm của mình với di sản văn hóa của dân tộc.
·
Bài 34 : Đề tài hoạt động trong những ngày nghỉ hè
- 1 tiết
Mục
tiêu:
- HS hiểu biết thêm về các hoạt
động trong những ngày nghỉ hè.
- HS có thể vẽ đựơc tranh về đề
tài hoạt động trong những ngày nghỉ hè theo ý muốn.
- HS có ý thức hơn khi tham gia
hoạt động trong những ngày nghỉ hè.
Tích hợp- liên môn:
- Ngoài việc
vui chơi trong ngày hè Giáo viên có thể tích hợp các hoạt đọng xã hội trong
hoạt động Tìm và chọn nội dung đề tài như hoạt động từ thiện giúp đỡ người có
hoàn cảnh khó khăn, quyên góp sách vở quần áo cho trẻ em nghèo; tham gia các
hoạt động bảo vệ môi trường như tuyên truyền không xả rác bừa bãi, dọn sạch
đường thôn xóm, thu gom rác tái chế...Những hành động thiết thực này sẽ làm đẹp
thêm cho quê hương đất nước, xây dựng một trái tim nhân ái, nghĩa tình.
Yêu nước không
cần phải hô hào, cũng không cần phải làm điều gì thật lớn lao, yêu nước bắt đầu
từ những việc nhỏ bé như cố gắng học tập tốt, hoàn thành nhiệm vụ học tập chính
là yêu nước. Lựa chọn công việc phù hợp và hết mình vì công việc đó cũng là yêu
nước. Tham gia giao thông an toàn, không phá hoại môi trường, tự giác trong mỗi
hành động cũng chính là yêu nước. Các em hãy luôn ghi nhớ " 5 điều Bác Hồ
dạy", hãy tự hào là người Việt Nam, thể hiện những tình cảm của mình trong
bức tranh Đất nước.
Trên đây là
một số sáng kiến- kinh nghiệm tôi tích luỹ được sau một thời gian giảng dạy
tích hợp- liên môn trong phân môn vẽ tranh mĩ thuật lớp 7 nhằm xây dựng lòng
yêu nước cho học sinh.
c. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp
Bên cạnh việc tác động vào nội dung và
phương pháp, hình thức tổ chức dạy học, việc thiết lập được mối quan hệ hợp tác
tích cực tốt đẹp giữa thầy và trò, giữa các trò cũng sẽ tạo hứng thú cho học
sinh. Hình thức tổ chức dạy học hấp dẫn cùng với một bầu không khí thân ái hữu
nghị trong giờ học sẽ tạo ra sự hứng thú cho cả thầy và trò. Việc chú trọng vào
mặt thành công của học sinh đòi hỏi giáo viên phải xây dựng các nhiệm vụ dạy
học sao cho bảo đảm để các em có những thành công chắc chắn đầu tiên chứ không
phải là những thất bại cay đắng đầu tiên.
Vẽ là năng khiếu và sáng tạo, nhưng
không phải lớp nào thầy cô cũng đều cho các em thỏa sức vẽ theo những sáng tạo
còn ngây thơ, trong sáng của mình. . Không nên áp đặt cho các em vẽ cầu vồng là
phải đủ 7 màu thế này, nhà chỗ kia phải có cửa sổ, phải tô màu xanh đậm, phải
vẽ thế này, thế khác...Không nên bắt trẻ vào đi tiếp trên lối mòn ấy, những lối mòn vốn tù
mù và xa vời so với cuộc sống hiện đại cũng như trình độ của thế giới.
Giáo viên phải thường xuyên tìm hiểu
học sinh muốn việc học diễn ra như thế nào, cái gì làm các em thích, cái gì làm
các em không thích để có thể tổ chức quá trình dạy học như các em mong đợi. Cần
nâng đỡ, khích lệ, thông cảm, chú trọng vào mặt thành công của các em. Đó là
khả năng biết tự suy nghĩ, khả năng đồng cảm với học sinh, khả năng làm việc
kiên trì tỉ mỉ, tôn trọng những sáng tạo của học sinh, dù rất nhỏ. Đạt được
thành công trong học tập sẽ tạo ra hứng thú và niềm say mê học tập của học
sinh, cảm giác xúc động khi thành công mới là nguồn gốc thật sự của ham muốn
học hỏi. Trong những nét bút ấy, em tìm thấy gia đình, đường phố, mái trường và
tình bạn – những khung cảnh thân thuộc đã tạo thành thế giới của riêng em. Và
trong những nét bút ấy, các em cũng tìm thấy hình hài của chính mình.
d. Kết quả thu được qua khảo nghiệm, giá trị khoa học của
vấn đề nghiên cứu.
Thuận lợi
+ Đối với học sinh :
Việc áp dụng tích hợp-
liên môn vào phân môn vẽ tranh mang đến
cho các em học sinh những giờ học mĩ thuật vui vẻ, hào hứng và có hiệu quả. Mà
các giờ dạy không còn nhàm chán và khô
cứng mà có nhiều chuyển biến tích cực. Các em đã biết tự tư duy theo cách suy
nghĩ của bản thân. Học sinh đã biết vận dụng những kiến thức đã học để giải
quyết những vấn đề thực tế.
Các em bắt đầu có ý thức
chờ đợi giờ học thường thức mĩ thuật hơn, vì trong giờ học các em được tham gia
nhiều hoạt động sôi nổi, hào hứng, tâm lý học thoải mái, không gò bó, mệt mỏi.
Các em hăng hái tìm hiểu
thêm kiến thức của các môn học khác, nhanh chóng hiểu bài, không học vẹt. Đồng
thời tôi cũng giới thiệu cho các em các trang báo uy tín để học sinh biết sử
dụng internet đúng cách để tìm hiểu các vấn đề xã hội.
Tạo cho học sinh biết lắng nghe, trao đổi, thảo
luận và đề xuất ý kiến. Điều đó đã tạo điều kiện học sinh diễn đạt ý kiến, đồng
thời xây dựng lòng tự tin cho học sinh .
Tăng cường sự hợp tác,
đoàn kết với nhau trong học tập của cũng như kiểm tra lẫn nhau của các nhóm góp
phần tạo không khí thi đua trong học tập giữa các nhóm và giữa các học sinh với
nhau; nâng cao thái độ, ý thức học tập của học sinh.
Phát huy được tính độc
lập, sáng tạo và năng nổ của học sinh . Bên cạnh đó học sinh còn được rèn luyện
kỹ năng tìm tòi, kỹ năng tự học… gây hứng thú học tập đối với môn học khác,
tính tự giác, tính tích cực độc lập trong quá trình học tập nhằm nâng cao chất
lượng học tập của mình.
Tranh vẽ của các em thể
hiện rất nhiều cảm xúc và sáng tạo, diễn tả vẻ dẹp của đất nước rất độc đáo,
không sao chép.
+ Đối với giáo viên:
Xây dựng các nội dung
chính để giảng dạy. Với việc học hỏi các kiến thức có liên quan xung quanh môn
mĩ thuật, sẽ giúp giáo viên nâng cao hiểu biết, dễ dàng tổng hợp, rút gọn các ý
chính cho học sinh dễ hình dung và không bị trùng lặp.
Xác định những năng lực
có thể nâng cao cho học sinh trong từng nội dung.
Biên soạn các câu hỏi ,
bài tập để đánh giá năng lực của học sinh với sự giúp đỡ của các giáo viên bộ
môn, sẽ cùng nâng cao tay nghề.
Năng lực chuyên môn, tổ
chức quản lý lớp cũng như hướng dẫn và điều hành tập thể của người giáo viên
ngày càng được nâng cao.
Giáo viên có thể linh
hoạt quản lý lớp học và đáp ứng nhu cầu học tập của từng học sinh.
Giáo viên có nhiều thời
gian tiếp xúc, trao đổi và hiểu được tâm tư nguyện vọng của từng học sinh trong
học tập.
Tổ chức dự giờ, thăm
lớp, rút kinh nghiệm.
Khó khăn
Bên cạnh những thuận lợi
trong việc ứng dụng tích hợp- liên môn,
tôi còn gặp không ít những khó khăn như:
Trình độ của học sinh
không đồng đều nên với các câu hỏi tích hơp- liên môn còn nhiều em lúng túng.
Nhiều em còn học thụ động, không tham gia nhiệt tình các hoạt động học tập.
Phương tiện, thiết bị
phục vụ cho việc dạy - học còn nhiều hạn chế chưa đáp ứng được yêu cầu dạy -
học của giáo viên và học sinh. Chưa có phòng học cho môn mĩ thuật, nhiều em
hoàn cảnh còn nhiều khó khăn nên không có điều kiện tham gia ngoại khoá, tham
quan các di tích lịch sử để vẽ tranh.
Giáo viên gặp khó khăn
trong việc kiểm tra, đánh giá một cách chính xác, cụ thể về mức độ nhận thức
của từng học sinh, nhất là đối tượng học sinh yếu, kém.
Đồng thời do khống chế
thời gian đã làm ảnh hưởng không nhỏ đối với các tiết tích hợp- liên môn. Áp
lực thành tích cao làm giảm hiệu quả và hứng thú trong việc dạy và học.
Kiến thức của nhiều môn
quá rộng nên giáo viên bộ môn khó nắm bắt, cần nhiều thời gian đầu tư giáo án.
Hiệu quả
Với việc sử dụng
các phương tích hợp và liên môn, qua gần 1 năm vận dụng 2016-2017 tôi đã
thu về nhiều kết quả tốt. Chất lượng học sinh học phân môn vẽ tranh nâng cao rõ rệt. Cụ thể năm học 2015-2016
phân môn vẽ tranh lớp 7, học sinh có số bài Đạt chiếm 99,2%; năm 2016-1017 này
chất lượng bài vẽ được nâng cao với số bài Đạt chiếm 99,8% . Nhiều bài vẽ đẹp,
có chất lượng tham gia thi vẽ tranh cấp
trường, thi cuộc thi " Chiếc ô tô mơ ước 'rất đông đảo, đạc biệt có học
sinh đạt giải ba cuộc thi vẽ tranh chào mừng đại hội Đoàn cấp huyện. Học sinh
tham gia tương tác nêu lên nhiều suy nghĩ mới mẻ, các em cũng hăng hái tham gia
các phong trào giúp đỡ người gặp khó khăn.
Sau đây là một số tranh
vẽ của học sinh lớp 7:
III/
PHẦN KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ.
1.
Kết luận
Để đạt được những
kết quả như trên, tôi nhận thấy rằng:
- Việc tích hợp - liên
môn còn khá mới mẻ, đòi hỏi giáo viên phải luôn cập nhật thông tin, trau dồi
kiến thức các môn học khác, tìm hiểu kĩ giáo án để tìm ra phương pháp dạy tôt
nhất.
- Người giáo viên phải
thật sự yêu thích công việc của mình. Có lòng kiên nhẫn bởi vì đối
tượng mà mình đang dạy còn hiếu động, suy nghĩ còn chưa chín chắn.
- Trao đổi phương pháp
dạy học với các đồng nghiệp, đặc biệt là đối với các anh chị có
nhiều năm kinh nghiệm để cùng nhau dự giờ góp ý, đúc rút ra các ưu
nhược của từng phương pháp.
- Các phương pháp
được vận dụng một cách linh hoạt, có thể sử dụng một hay nhiều
phương pháp trong một giờ học. Có thể áp dụng mọi nơi, mọi lúc, trong lớp
học hay giờ ngoại khoá.
- Quan trọng hơn hết
phải tạo ra một tiết học sinh động, thoải mái, sôi nổi, lôi kéo tất
cả các học sinh cùng tham gia hoạt động. Có như vậy các em mới có
cảm giác thích học không nhàm chán.
- Trên đây là những
phương pháp mà tôi đã học hỏi từ các đồng nghiệp đi trước cùng với
nghiên cứu và vận dụng của bản thân trong quá trình dạy học để đúc
rút ra được. Rất mong được sự quan tâm góp ý của quý thầy cô để các
phương pháp nêu trên được hoàn thiện và có thể áp dụng rộng rãi.
2. Kiến nghị
Nhà trường cần bổ sung
thêm kinh phí cho các hoạt động tham quan các đợt tham quan, vẽ ngoại cảnh;
để giáo viên và học sinh được cung cấp thêm nhiều kiến thức thực tiễn,
theo kịp với sự phát triển của chương trình mỹ thuật.
Tổ chức các chuyên
đề, thảo luận, trao đổi các bài giảng hay, các phương pháp dạy học
mới giữa giáo viên mỹ thuật với nhau để học hỏi nâng cao kinh nghiệm
cho bản thân.
Nên bổ sung trong sách
giáo khoa một số nội dung kiến thức các môn học cần tích hợp - liên môn, không
nên đặt nặng vấn đề thành tích, điểm số mà cần xem xét cả quá trình học của học
sinh.
Trên đây là một số kinh
nghiệm mà tôi đã thu thập và đúc kết được trong quá trình giảng dạy, dự giờ.
Mong rằng bài viết sẽ góp phần nâng cao hiệu quả dạy - học không chỉ riêng bộ
môn mỹ thuật mà còn là những bộ môn khác trong nhà trường. Chắc chắn bài viết
không tránh khỏi những khiếm khuyết, rất mong nhận được sự góp ý chân thành để
đề tài của tôi ngày càng hoàn thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn !
Tài liệu tham khảo:
[1] Nguyễn Xuân Thành (2015) Nghiên
cứu dạy học tích hợp- liên môn ,Hà Nội.
[2] .
[3]
Nhà xuất bản Giáo dục (2014), Sách
giáo khoa Âm nhạc và Mĩ thuật 6, Hà Nội.
[4] Nhà xuất bản Giáo dục (2014),
Sách
giáo khoa Âm nhạc và mĩ thuật 7, Hà Nội.
[5] Nhà xuất bản Giáo dục (2014),
Sách
giáo khoa Giáo dục công dân 6, Hà Nội.
[6] Nhà xuất bản Giáo dục (2014),
Sách
giáo khoa Ngữ văn 6, Hà Nội.
[7] Website
:www.mythuatvietnam.info
[8] Website :www.tuoitre.vn
Tài liệu được chia sẻ miễn phí tại: https://www.dvtuan.com/