I – MỞ ĐẦU
1.Lí do chọn sáng kiến
Âm nhạc là nhu cầu cuộc sống, là món
ăn tinh thần không thể thiếu được đối với đời sống con người. Âm nhạc là ngôn
ngữ chung của nhân loại. Nếu cuộc sống mà thiếu âm nhạc thì chẳng khác gì thiếu
ánh sáng mặt trời. Đặc biệt đối với trẻ mầm non thì những nốt nhạc trầm bổng,
những giai điệu mượt mà vui tươi, trong trẻo của các tác phẩm âm nhạc như là
dòng sữa ngọt ngào nuôi dưỡng cho tâm hồn trẻ thơ, qua đó giúp trẻ phát triển
toàn diện nhân cách của mình.
- Chương trình giáo dục mầm non, môn giáo dục âm nhạc là một môn nghệ thuậthết
sức gần gũi với trẻ, là hoạt động được trẻ yêu thích, là nguồn cảm hứng mạnh mẽ
để trẻ cảm thụ nghệ thuật, là một phương tiện hữu hiệu cho việc tổ chức các
hoạt động giáo dục ở trường.
-
Âm nhạc và vận động sáng tạo khi được giáo viên Mầm non sử dụng một cách có mục đích, phù hợp sáng tạo sẽ hỗ
trợ trẻ thu nhận kinh nghiệm tích cực và tạo cảm giác hưng phấn, vui tươi. Giáo
viên có thể chơi đàn guitar, organ hay bật nhạc không lời êm dịu làm nhạc nền
trong khi đang diễn ra các hoạt động khác cuả trẻ ( giờ ăn, chơi ở các góc
chơi, chơi ngoài trời, trẻ làm bài tập theo nhóm, giờ tạo hình ). Ca hát và
nghe nhạc giúp trẻ duy trì tập trung, phấn khởi trong khi hoạt động.
-
Trẻ mẫu giáo thích hát theo lời bài hát, hay đung đưa người theo tiếng nhạc có
giai điệu êm dịu, vui tươi, nhộn nhịp. Ngoài ra, giáo viên Mầm non sử dụng âm
nhạc để ổn định lớp, nhóm, vào bài, chuyển tiếp các phần trong giờ học hoặc chuyển
từ hoạt động này sang hoạt động khác để tạo sự hứng thú, thư giãn, gây sự chú ý
cho trẻ.
Ý
thức rõ vai trò của giáo dục âm nhạc cho nên hoạt động học “Giáo dục âm nhạc” đã trở thành một hoạt động
không thể thiếu được trong trường lớp Mầm non và hơn nữa.Cùng với sự quan tâm
chỉ đạo của các cấp, trong những năm qua, bản thân tôi đã và đang cố gắng đi
sâu tìm những biện pháp thích hợp nhằm nâng cao chất lượng dạy và học cho hoạt
động làm quen giáo dục âm nhạc. Nhưng đối với đặc điểm của lứa tuổi mẫu giáo,
giáo dục âm nhạc không chỉ dừng lại ở việc cô dạy trẻ hát và múa đơn giản mà
phải tổ chức hát, múa dưới nhiều hình thức và luôn đi cùng với đồ dùng, đồ chơi
âm nhạc. Bên cạnh đó, giáo dục âm nhạc luôn được thực hiện phù hợp với chế độ
sinh hoạt cả ngày ở trường của trẻ có ý nghĩa lớn như: Giáo dục âm nhạc được
tích hợp trong làm quen văn học, làm quen chữ viết, hoạt động tạo hình, làm quen
với toán, thể dục buổi sáng Nhờ đó mà cuộc sống của trẻ thêm vui vẻ, hồn nhiên.
Chính vì vậy tôi đã lựa chọn đề tài: “Nâng cao chất lượng giáo dục
âm nhạc cho trẻ mẫu giáo 5 -6
tuổi trong các hoạt động hàng ngày ở trường mầm non”
1. Mục
tiêu của sáng kiến
Nghiên cứu tìm ra những biện pháp nhằm phát huy khả
năng âm nhạc cho trẻ 5-6 tuổi từ đó áp dụng những
biện pháp đó vào các hoạt động âm nhạc nhằm giúp trẻ tích cực, mạnh dạn, tự tin
trong hoạt động âm nhạc của lớp 5-6 tuổi nói riêng và của trẻ
mẫu giáo nói chung.
2.
Phạm vi của sáng kiến
Sáng kiến kinh nghiệm “Nâng
caop chất lượng giáo dục âm nhạc cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi trong các hoạt động
hàng ngày ở trường mầm non” được áp dụng đối với đối tượng
là trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi.
Địa bàn áp dụng là lớp Mẫu giáo
5 – 6 tuổi, Trường Mầm non Yên
Khoái
Phạm vi có khả năng áp dụng cho
các lớp mẫu giáo 5 - 6 tuổi của các trường mầm non.
Với các biện pháp đơn giản
thiết thực đối với hoạt động hàng ngày của trẻ tại trường vì vậy có thể nhân
rộng.
II – CƠ SỞ LÝ LUẬN, CƠ SỞ THỰC
TIỄN
1. Cơ
sở lý luận
- Theo nghiên
cứu của các nhà khoa học, trẻ được nghe nhạc cổ điển từ trong bào thai sẽ kích thích sóng điện não giúp não phát
triển tăng trí thông minh sau này. Và đối với trẻ ở lứa tuổi mầm non Âm nhạc là
môn học giúp trẻ phát triển toàn diện nhất. Và thông qua Âm nhạc trẻ sẽ linh
họat, mạnh dạn, thông minh qua việc sáng tạo các động tác minh họa kết hợp khi
hát và rèn luyện cho trẻ, khi vận động theo nhạc sẽ thúc đẩy sự vận động cơ
thể, sự nhanh nhẹn khéo léo, bền bỉ và dẻo dai qua các động tác.
- Giáo dục Âm
nhạc là hoạt động nghệ thuật có tác dụng giáo dục thẩm mỹ ngoài ra nó còn giúp
trẻ phát triển trí tuệ, trẻ có khả năng trải nghiệm những cảm xúc trong quá
trình cảm thụ và thể hiện Âm nhạc: Khi nghe nhạc, trẻ cảm nhận được tính chất, tình
cảm của Âm nhạc, ảnh hưởng những trạng thái cảm xúc có trong tác phẩm. Đồng thời
Âm nhạc cũng dẫn dắt trẻ đến với những hiện tượng sống động của đời sống, giúp
trẻ hình thành sự liên tưởng. Nhịp điệu rắn rỏi của bản hành khúc gợi cho trẻ niềm
vui, hào hứng phấn khởi Bài hát êm dịu đưa trẻ đến tình cảm nhẹ nhàng. Ngoài ra Âm nhạc còn giúp trẻ phát triển ngôn
ngữ, phát triển tai nghe và cảm xúc cho trẻ.
Âm nhạc vốn rất gần gũi với trẻ em nhưng ở những năm đầu tiên của cuộc sống, những phản ứng vui vẻ của trẻ khi nghe
âm nhạc vẫn còn mơ hồ, thậm chí nhiều khi còn lẫn lộn giữa âm nhạc với các âm
thanh khác nhau ở xung quanh. Khi trẻ bước vào tuổi mẫu giáo, nhất là từ 4 tuổi
trở lên thì trẻ đã cảm nhận được những bài hát và những điệu nhạc này.Tuy nhiên
lòng yêu thích âm nhạc ở các cháu lại ở nhiều mức độ khác nhau. Có cháu yêu đến
độ say mê, có cháu lại rất thờ ơ khi nhạc vang lên. Và mức độ yêu âm nhạc phần
lớn do hoàn cảnh cuộc sống, giáo dục của người lớn xung quanh. Vì thế cho nên
giáo dục âm nhạc là phương tiện giáo dục thẩm mỹ, giáo dục đạo đức, góp phần
phát triển trí tuệ và có sự tác động lớn đến sự phát triển tâm sinh lí của trẻ.
Âm nhạc đối với trẻ là thế giới kỳ diệu đầy cảm xúc
- Tất cả những
nội dung trên cần được tiến hành thường xuyên đối với trẻ. Đặc biệt để nâng cao chất lượng, sự yêu thích âm
nhạc đối với trẻ, giáo viên phải tự tạo nhiều đồ chơi, đồ dùng dạy học phù hợp,
tích hợp giáo dục âm nhạc với các hoạt động trong cuộc sống hằng ngày ở trường
Mầm non một cách lôgich, có hiệu quả. Cho nên ở đơn vị tôi, việc tổ chức lồng
ghép giáo dục âm nhạc trong các hoạt động từ thể dục buổi sáng cho đến hoạt
động chiều cũng đã áp dụng và có hiệu quả, cải biên, sưu tầm, sáng tác một số
trò chơi có phần phong phú hơn.
Cơ sở thực tiễn
Trường
Mầm non Yên Khoái với 1 điểm trường chính và 2
điểm trường
nằm rải rác trên địa bàn xã Yên
Khoái, cơ sở vật chất đã đáp ứng được yêu cầu hoạt động cho trẻ ở
mọi lúc mọi nơi.
Thực
tế tổ chức các hoạt động cho trẻ 5 - 6 tuổi, tôi nhận thấy trẻ có ý thức học tập và đoàn kết học theo nhóm và tự
tìm hiểu qua các góc trong và ngoài lớp tuy nhiên còn nhiều trẻ vẫn nhút nhát
chưa mạnh dạn tự tin trong các hoạt động chung và trong giao tiếp với mọi
người.
Hơn
thế nữa giáo viên chưa nghiên cứu sâu, đổi mới về các phương pháp, nội dung giáo dục phù hợp với lứa tuổi
và từng cá nhân, cô giáo chưa tạo môi trường phong phú về các hoạt động giáo
dục âm nhạc cho trẻ nên trẻ không hứng thú hoặc chưa cuốn hút được trẻ .
Nhận
thức được vấn đề trên và tầm quan trọng của việc đưa âm nhạc vào sâu rộng hơn đến với trẻ ở mọi lúc mọi
nơi. Bản thân tôi là một giáo viên đang dạy ở lớp 5 - 6 tuổi, tôi đã chọn đề
tài. “Nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc cho trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi trong các
hoạt động hằng ngày ở trường Mầm non”
Sau
đây, là một số giải pháp truyền thống mà các giáo viên đã và
đang áp dụng khi tổ chức cho trẻ làm quen với âm nhạc trong những năm qua:
Giải pháp 1. Giáo dục âm nhạc qua các hoạt động học
Giải pháp 2. Giáo dục âm nhạc qua các hoạt
động chơi.
Giải pháp 3. Một số trò chơi
phục vụ âm nhạc để nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc
Giải pháp 4. Tuyên truyền kết hợp với phụ huynh.
Giải pháp 5. Giúp trẻ mạnh dạn tự tin biểu diễn qua
các hoạt động ngày hội ngày lễ
III – NỘI DUNG SÁNG KIẾN
1. Nội dung và những kết quả
nghiên cứu của sáng kiến:
Từ việc
khắc phục những hạn chế và phát huy những ưu điểm của các giải pháp truyền
thống trong quá trình dạy học đã và đang áp dụng trong những năm gần đây. Tôi
mạnh dạn đưa ra các giải pháp mới nhằm tổ chức tiết dạy âm nhạc một cách nhẹ
nhàng, thoải mái, sáng tạo, thu hút hứng thú của trẻ xuyên suốt tiết dạy, giúp
trẻ phát huy được tính tích cực, đặc biệt dựa trên cơ sở “giáo
dục lấy trẻ làm trung tâm”, cụ thể các giải pháp như sau:
1.1. Giải pháp 1. Giáo dục âm nhạc qua các hoạt
động học
* Làm
quen chữ cái:
Trong giờ
LQCC yêu cầu cháu nhận mặt chữ bằng nhiều biện pháp khác nhau thì song song với việc nhận biết chữ cái, âm nhạc
nghe trong giờ học cũng góp phần giúp trẻ nhận biết thêm
* Làm
quen văn học :
Trong giờ
LQVH giáo viên dạy trẻ cảm thụ bài thơ, câu chuyện thông qua việc đọc diễn cảm, hiểu nội dung để truyền đạt tới trẻ
những vẻ đẹp của tiếng nói dân tộc, sản
phẩm trí tuệ và tình cảm của bao thế hệ người Việt Nam nối tiếp nhau Có nhiều bài thơ có cùng chủ đề với bài hát, tuy là
lời thơ không hoàn toàn
trùng với lời bài hát nhưng mang ý nghĩa mở rộng nhận thức cho trẻ trong tiết
học đó.
*Khám phá
khoa học:
- Để giúp
trẻ hiểu đúng đắn về những đề tài của giờ hoạt động chung làm quen khám phá khoa học thông qua việc trò chuyện, đàm thoại,
quan sát, trò chơi thì việc kết hợp sử dụng âm nhạc trong giờ học góp phần tạo
cho trẻ có cảm xúc với các đối tượng
* Tạo
hình:
Giáo dục
âm nhạc trong giờ tạo hình ngoài việc trẻ thực hành, cô mở máy cho trẻ nghe nhiều bài hát có nội dung tương đối phù hợp
với đề tài đó, thì ở đây ngoài nội dung trên bản thân đã tổ chức nhiều tiết
thao giảng ở trường với nội dung là cho trẻ nghe bài hát có nội dung phù hợp
với đề tài và dạy vào phần hướng dẫn, đàm thoại trước khi trẻ thực hành. Sau đó
từ nội dung bài hát giáo viên kết hợp đàm thoại
1.2. Giải
pháp 2. Giáo dục âm nhạc qua các hoạt
động chơi.
Giờ đón trẻ :
Giờ đón trẻ là lúc cần
tạo không khí vui vẻ, lôi cuốn trẻ đến trường, vì các cháu chưa tự giác. Giai đoạn
này trẻ tạm thời bứt ra những tình cảm âu yếm mà bố mẹ dành cho để đến trường,
lúc này âm nhạc góp phần tác động rất lớn. Biết rằng biện pháp này rất bình
thường đối với tất cả giáo viên ở hầu hết các trường, huyện nhưng một số giáo
viên chưa biết chọn những ca khúc nào cho phù hợp và tôi đã suy nghĩ, đưa ra một
số bài hát rất lôi cuốn trẻ.
(Hình ảnh minh họa
số 1)
Hoạt động
ngoài trời
Cho trẻ
tham gia một trò chuyện trong chủ đề hay cho trẻ quan sát cây quanh trường giáo viên cho trẻ hát những bài hát có liên
quan đến nội dung trẻ thực hiện giúp trẻ hứng thú hơn đồng thời củng cố những
bài hát đã học có hiệu quả hơn.
* Hoạt
động góc
- Cho trẻ
chơi các góc mà mình yêu thích và theo chủ đề mình đang học
Ví dụ: Trẻ chơi góc nghệ thuật giáo viên cho trẻ đóng vai là cô giáo các trẻ
khác
làm học sinh và hát những bài hát trong chủ đề cô chú ý hướng dẫn trẻ hát đúng
lời và hát gõ theo nhịp sử dụng dụng cụ âm nhạc như: Xắc xô,
thanh gõ, …
*Hoạt
động chiều
Cho trẻ
tham gia một số hoạt động chiều như: Hát một số bài hát mới, đọc thơ, đồng dao, giải câu đố, chơi một số trò chơi có âm nhạc
kết hợp. Giúp trẻ hứng thú và thoải mái
sau 1 ngày học tập.
1.
3. Giải pháp 3. Một số trò chơi phục vụ âm nhạc để nâng cao chất lượng giáo
dục âm nhạc.
Đối với trẻ thơ, được
hoạt động với âm nhạc thông qua các trò chơi là một biện pháp hữu hiệu nhất.
Trò chơi đã trở thành phương tịên để đem đến cho trẻ các yếu tố diễn tả của
nghệ thuật sinh động, nó có tác dụng mạnh mẽ nhưng lại đến với trẻ một cách nhẹ
nhàng, thoải mái.
Hiện nay, trò chơi âm
nhạc được coi là một trong các hình thức vận động theo nhạc của chương trình
giáo dục âm nhạc Mầm non. Nó có vai trò quan trọng giúp trẻ luyện tai nghe
nhạc, củng cố ca hát, tạo cảm giác nhịp điệu, phát triển năng khiếu âm nhạc.
Các yếu tố đó góp phần làm cho trẻ cảm thụ âm nhạc.
Mỗi loại trò chơi đều có ý nghĩa giúp trẻ phát triển trí tuệ, tạo cho trẻ có
những
phản xạ nhanh, nhạy, có tác dụng trong việc củng cố và tiếp thu những nội dung
giáo dục. Đặc biệt trò chơi âm nhạc còn rèn luyện cho trẻ có kĩ năng thông qua
tai nghe âm nhạc.
1.4. Giải pháp 4. Tuyên truyền kết hợp với phụ huynh.
Trẻ đến trường được cô
giáo dạy dỗ với nhiều nội dung thông qua các hoạt động với nhiều hình thức khác
nhau. Nhưng muốn trẻ mạnh dạn và tự tin hơn thì đòi hỏi cần có sự cộng tác giữa
giáo viên và phụ huynh học sinh. Vậy làm thế nào để tuyên truyền với phụ huynh
một cách thuyết phục, đạt kết quả, phối hợp với phụ huynh thật tốt? Đó là một
công việc không đơn giản. Trong công tác tuyên truyền, phối hợp với phụ huynh trẻ.
1.5. Giải pháp 5. Giúp trẻ
mạnh dạn tự tin biểu diễn qua các hoạt động ngày hội ngày lễ
Trong năm học nhà
trường tổ chức rất nhiều ngày hội ngày lễ vừa là để tuyên truyền giáo dục đến
cồng đồng đến nhân dân và đến với phụ huynh học sinh hơn nữa qua những ngày hội
ngày lễ giúp trẻ thích thú hào hứng hơn với âm nhạc, nâng cao tính đồng đội,
tập thể đoàn kết cổ vũ động viên nhau khi biểu diễn.
Trẻ được tham gia biểu diễn sẽ
giúp trẻ mạnh dạn tự tin hơn với bản thân mình vui mừng khi nghĩ mình
đã thực sự làm được điều gì đó, trẻ biểu diễn trên sân khấu bố mẹ người thân,
cô giáo và các bạn cổ vũ trẻ cảm thấy hãnh diện vì chính bản thân mình. Để làm
được điều đó giáo viên phải nỗ lực rèn cho trẻ những kỹ năng từ đơn giản đến
phức tạp để trẻ dần dần từ việc chỉ cảm nhận âm nhạc 1 cách đơn giản đến việc
trẻ cảm nhận 1 tác phẩm âm nhạc 1 cách sâu sắc và có thể biểu diễn tự tin trên sân
khấu.