1. Là tác giả đề nghị xét công nhận sáng kiến: Biện pháp ngăn chặn, phòng chống bạo lực học đường trong trường Tiểu học.
2. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến: Tác giả đồng thời là chủ đầu tư tạo ra sáng kiến.
3. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Giáo dục (Quản lí).
4. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu: 09/9/2020.
5. Mô tả bản chất của sáng kiến:
5.1.Tính mới của sáng kiến:
5.1.1. Thực trạng:
Tình trạng bạo lực học đường hiện nay đang trở nên khá phổ biến tại hầu hết những quốc gia trên thế giới. Báo cáo của cơ quan phòng, chống tội phạm Liên hợp quốc, mỗi năm trên thế giới có khoảng 4-6 triệu học sinh có liên quan trực tiếp đến bạo lực học đường. Số liệu này ngày càng tăng, khiến bạo lực học đường trở thành vấn đề chung của giáo dục quốc tế.
Bạo lực học đường không chỉ là những hiện tượng cá biệt mà giờ đây đã trở thành vấn nạn của toàn xã hội. Trên tất cả các trường học hầu như đều xuất hiện bạo lực học đường. Tuy mức độ có khác nhau nhưng cả thành thị và nông thôn, cả đồng bằng và miền núi thì các vụ liên quan đến bạo lực học đường đều gia tăng.
Theo số liệu được Bộ Giáo dục và đào tạo đưa ra gần đây nhất, trong một năm học, toàn quốc xảy ra gần 1.600 vụ việc học sinh đánh nhau ở trong và ngoài trường học (khoảng 5 vụ/ngày). Cứ khoảng trên 5.200 học sinh thì có một vụ đánh nhau; cứ hơn 11.000 học sinh thì có một em bị buộc thôi học vì đánh
nhau; cứ 9 trường thì có một trường có học sinh đánh nhau. Những số liệu này cho thấy, tình trạng bạo lực học đường đang là vấn đề nhức nhối tại mọi cấp học, lớp học với mức độ gia tăng ngày càng cao và hậu quả ngày càng lớn và những số liệu đó thực sự trở thành hồi chuông cảnh báo cho các gia đình, nhà trường và xã hội, cần quan tâm và có biện pháp thích hợp để đẩy lùi vấn nạn này.
Có thể thấy rằng vấn đề bạo lực học đường diễn ra là một trong những biểu hiện của tình trạng đạo đức học sinh đang xuống cấp. Nguyên nhân và những biểu hiện của tình trạng bạo lực trong nhà trường cần phải được nhận diện và phân tích một cách khoa học nhằm tìm ra những giải pháp hiệu quả để phòng tránh và ngăn ngừa cho các thế hệ học sinh trong nhà trường hiện nay.
Giáo dục phẩm chất, hình thành và xây dựng nhân cách làm người cho thế hệ trẻ là nhiệm vụ vô cùng quan trọng của giáo dục nói chung và trường tiểu học nói riêng, nhằm đạt mục tiêu giáo dục của Đảng ta: “Giáo dục thế hệ trẻ trở thành những công dân có tình yêu Tổ quốc, tình yêu quê hương thiết tha, có trí thức, có sức khoẻ, có năng lực đáp ứng sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”.
Bản thân tôi đã công tác 24 năm trong ngành giáo dục trong đó có 11 năm được tham gia giảng dạy và làm công tác chủ nhiệm, 13 năm làm công tác quản lí, tôi nhận thấy để đẩy lùi được vấn nạn bạo lực học đường thì phải có sự chung tay và kết hợp chặt chẽ của các môi trường giáo dục nhà trường, gia đình và các ngành, các cấp. Nhà trường là nơi có điều kiện giáo dục thế hệ trẻ nên thầy cô phải được trang bị đầy đủ tri thức về giáo dục phẩm chất, giảng dạy có chất lượng, mặt khác phải cảm hoá được thế hệ trẻ. Thầy cô là tấm gương sáng cho học sinh noi theo. Giáo dục các em về tình cảm, lòng yêu thương con người, biết coi trọng mối quan hệ tình cảm, tôn trọng thầy cô, quan hệ mật thiết với người xung quanh. Từ đó giúp các em có ý thức được việc rèn luyện tư cách, phẩm chất đạo đức của bản thân qua lời nói việc làm… Bồi dưỡng tình cảm, phẩm chất đạo đức tích cực và bền vững, rèn luyện thói quen hành vi đạo đức làm cho chúng trở thành bản tính tự nhiên của cá nhân và duy trì lâu bền các thói quen để ứng xử đúng đắn trong mọi hoàn cảnh.
Chính vì điều đó trong thời gian qua, tôi trăn trở suy nghĩ và tìm ra biện pháp ngăn chặn, phòng chống bạo lực học đường trong trường Tiểu học và tôi bắt đầu áp dụng từ ngày 09/ 9/ 2020 của năm học 2020 – 2021.
5.1.2. Tính mới:
Dư luận xã hội đang phản ánh thực trạng bạo lực học đường đang diễn ra ngày càng nhiều, với những hành vi bạo lực học đường đang diễn ra với chiều hướng khác nhau, biểu hiện có sự thay đổi theo chiều hướng tiêu cực. Do đó nhà quản lý giáo dục cần có những biện pháp quản lý phù hợp nhằm giảm bớt, tiến tới chấm dứt hiện tượng học sinh giải quyết mâu thuẫn bằng bạo lực trong các nhà trường điều mà cả xã hội quan tâm.
Trước đây tôi chưa áp dụng biện pháp ngăn chặn, phòng chống bạo lực học đường, thì có một số ít các em học sinh trong trường cư xử với bạn không chuẩn mực, bắt nạt các bạn cùng lớp, gọi anh chị người thân trong gia đình đánh bạn trong lớp, trường khi có sự va chạm nhỏ, hăm dọa các em nhỏ hơn mình học chung trường.
Sau đó tôi suy nghĩ, tìm hiểu nguyên nhân và xây dựng kế hoạch, xác định việc ngăn chặn, phòng chống bạo lực học đường trong trường là việc làm cấp bách, hết sức quan trọng vì một nhà trường nói không với bạo lực học đường khi các thành viên trong trường đều có ý thức, hành động tốt để ngăn chặn và đẩy lùi vấn nạn bạo lực.
Để đẩy lùi và chấm dứt vấn nạn bạo lực học đường tôi xác định gia đình là yếu tố quan trọng để giáo dục các em, nên ngay cuộc họp phụ huynh đầu năm học tôi đã trao đổi chia sẻ với phụ huynh những việc cần làm để giúp phụ huynh nắm bắt và cùng phối hợp với nhà trường, yếu tố nhà trường và giáo viên là yếu tố không thể thiếu được, do đó ngay từ đầu năm học tôi đã trao đổi và chia sẻ với thầy hiệu trưởng những biện pháp của mình và đã nhận được sự đồng thuận của thầy, trong các cuộc họp tôi đều chia sẻ biện pháp, kinh nghiệm và nhắc giáo viên cách ngăn chặn và phòng chống bạo lực, sự phối kết hợp tốt với các ban ngành chính là yếu tố làm giảm và chấm dứt vấn nạn bạo lực, Ban giám hiệu trường nhận biết điều này nên luôn làm tốt công tác phối kết hợp với các ban ngành, đoàn thể. Đến cuối học kì I năm học 2020 -2021 số vụ bạo lực ở trường giảm đáng kể.
5.2. Nội dung sáng kiến:
5.2.1. Những sáng kiến ngăn chặn, phòng chống bạo lực học đường:
- Những nội dung gia đình cần thực hiện tốt để ngăn chặn, phòng chống bạo lực học đường.
- Nhà trường, giáo viên, các ngành, các cấp trong công tác ngăn chặn, phòng chống bạo lực học đường.
5.2.2. Tổ chức thực hiện những sáng kiến:
Hiện tượng bạo lực không phải là hiện tượng mới, xong thời gian gần đây hiện tượng này xảy ra liên tục hơn trong các trường học bộc lộ tính chất nguy hiểm và nghiêm trọng hơn. Điều đáng lo ngại là lý do dẫn đến bạo lực đôi khi rất đơn giản như va chạm trong lúc chơi đùa, trên đường đi học, mâu thuẫn nói xấu nhau ,… Chính vì điều đó tôi suy nghĩ và tìm ra các biện pháp để ngăn chặn, phòng chống bạo lực trong trường.
5.2.2.1. Đối với gia đình.
- Cha mẹ phải là tấm gương tốt. Cách hành xử của cha mẹ với nhau, cách ứng xử của cha mẹ với những người xung quanh có ảnh hưởng rất lớn đến sự hình thành nhân cách đứa trẻ. Những người làm cha mẹ phải gương mẫu trong giao tiếp, ứng xử; biết kiểm soát cảm xúc và hành vi của mình, không có hành vi bạo lực với nhau, với con cái và mọi người xung quanh. Gia đình là nôi nuôi dưỡng các em từ nhỏ, bố mẹ sẽ là những người thầy đầu tiên dẫn dắt các em bước vào đời. Nhưng hiện nay, có rất nhiều gia đình phó mặc việc dạy bảo con cái cho thầy cô và nhà trường. Nhiều bậc cha mẹ chỉ mải lo làm mà không có thời gian dành cho gia đình, không có bữa cơm chung, không có giờ sinh hoạt chung, tư vấn cho con cái như một người thầy, như một người bạn. Chỉ lo cung cấp về tiền bạc thôi thì không thể nào đảm bảo sự trưởng thành về nhân cách cho con em mình. Đó là một trong những nguyên nhân sâu xa khiến các em dễ chán nản, luôn có cảm giác thiếu tình yêu thương từ gia đình nên hành động nông nổi, phó mặc bản thân cho lối sống buông thả.
- Để con không trở thành nạn nhân của nạn bạo lực học đường, người làm cha mẹ phải dành nhiều thời gian cho con, quan tâm tới con thường xuyên. Các bậc cha mẹ cần cố gắng trở thành người bạn đồng hành trong cả chặng đường làm người của các con, không nên tạo cho con cái một cái vỏ bọc quá cứng nhắc sẽ gây lên tâm lý, ỷ lại, dựa dẫm, mà phải khơi gợi, trò chuyện với con về vấn đề học tập, bạn bè, thầy cô ở trường. Phải làm thế nào cho con tin tưởng và tạo được một không khí gia đình thật cởi mở, ấm cúng. Có như thế khi gặp mâu thuẫn với bạn bè, các em mới không giấu mọi việc trước cha mẹ và các bậc cha mẹ mới có khả năng phòng ngừa bạo lực từ xa. Cha mẹ phải là người bạn luôn gần gũi, tôn trọng, lắng nghe con tâm sự, chia sẻ, luôn sẵn sàng hỗ trợ, tư vấn, giúp đỡ con vượt qua những khó khăn. Dành thời gian quan tâm tới con em mình và cùng thầy cô, nhà trường tạo dựng cho các em những hành trang vững chắc bước vào đời.
- Cha mẹ phải là người có kiến thức. Kiến thức ở đây có thể từ kinh nghiệm, có thể qua học tập trong sách vở và trong cuộc sống. Tuy nhiên, dù kiến thức nào thì cha mẹ cũng phải biết lựa chọn những vấn đề phù hợp với yêu cầu của xã hội, phù hợp với hoàn cảnh và tâm lý lứa tuổi, phù hợp với đặc điểm của từng đứa trẻ. Cha mẹ phải cập nhật thông tin, nắm bắt được nhu cầu tâm lý của con mình, có phương pháp giáo dục phù hợp với từng em và cần thường xuyên quan tâm, chăm sóc con cái. Trong thực tế vẫn còn những gia đình thể hiện sự quan tâm con không đúng cách hoặc thiếu sự quan tâm là nguyên nhân dẫn đến việc làm hư hỏng các em.
5.2.2.2. Đối với nhà trường.
- Nhà trường cần chủ động trao đổi thông tin với gia đình các em học sinh và chính quyền địa phương để nắm tình hình, kịp thời có biện pháp quản lý và giáo dục học sinh.
- Nhà trường chú trọng công tác giáo dục tư tưởng, đạo đức, kỹ năng sống, kỷ luật nền nếp học đường, tinh thần trách nhiệm, biết thương yêu và tôn trọng người khác, làm từ thiện, nhân đạo...thông qua các giờ sinh hoạt chủ nhiệm, chào cờ, tham quan, ngoại khóa (đi thăm các gia đình thương binh liệt sĩ, thăm người ốm đau hay các trại trẻ mồ côi, trại dưỡng lão), ... để các em biết được giá trị cao cả của lòng yêu thương và sự chia sẻ. Tổ chức các buổi giao lưu văn nghệ, thể dục thể thao giữa các lớp trong toàn khối, toàn trường để các em hiểu và gần gũi nhau hơn. Tổ chức các buổi nói chuyện hướng dẫn những giải pháp và kỹ năng kiểm soát những cơn tức giận, hướng dẫn các em cách xử lý xung đột, cách giải quyết những bất đồng không cần đến bạo lực.
- Phát động sâu rộng trong học sinh ý thức ngăn ngừa và phòng chống bạo lực trong trường, lớp bằng những việc làm cụ thể như khuyên ngăn bạn không gây bạo lực, thông báo cho thầy cô giáo, cho phụ huynh biết để kịp thời phát hiện, ngăn ngừa và xử lý những cá nhân, băng nhóm gây bạo lực.
- Nhà trường cần phối hợp với chính quyền, cộng đồng dân cư, các ban ngành, đoàn thể tạo nhiều sân chơi nhằm giúp các em thư giãn và có điều kiện giao lưu, gần gũi, thân thiện với nhau qua các hoạt động phong trào, các chương trình ngoại khóa như: thành lập các câu lạc bộ theo sở thích; tổ chức các buổi sinh hoạt chủ điểm nhân các ngày lễ; tổ chức các hội thi...Chính những hoạt động trên đã giảm bớt những căng thẳng trong học tập, gắn kết các em lại với nhau, tạo sự thân thiện, gần gũi.
- Thành lập tổ tư vấn tâm lý cho học sinh trong trường. Tổ tư vấn tâm lý gồm những thầy, cô giáo có kinh nghiệm giáo dục, hiểu biết về tâm lý lứa tuổi, pháp luật nhà nước, đạo đức, chuẩn mực xã hội...nhằm hỗ trợ tư vấn cho học sinh khi các em gặp khó khăn.
- Xây dựng hộp thư “Điều em muốn nói” để các học sinh phản ánh những tâm tư, tình cảm, nguyện vọng của các em. Ban giám hiệu trực tiếp, thường xuyên xử lý thông tin từ hộp thư và bảo mật thông tin do các em cung cấp.
- Ban giám hiệu tổ chức họp định kỳ hoặc đột xuất, với giáo viên, ban đại diện cha mẹ học sinh nhà trường, lớp...để trao đổi chia sẻ những biện pháp, kinh nghiệm về phòng chống bạo lực, để từ đó thống nhất biện pháp giáo dục.
- Phát huy vai trò của sao đỏ của nhà trường trong giáo dục học sinh. Lựa chọn, phân công các học sinh chăm ngoan, có uy tín, có ý thức trách nhiệm để tham gia giúp đỡ bạn bè.
- Tổ chức và yêu cầu giáo viên nhất là tổng phụ trách, bảo vệ, giáo viên chủ nhiệm hàng ngày nhất là các giờ ra chơi hãy ra ngoài để quan sát học sinh, để biết những trò chơi, những hoạt động của học sinh, để biết học sinh mình với học sinh khác.
- Nhà trường trao trách nhiệm và đặt niềm tin nơi học sinh. Ngay từ đầu năm học nên đưa ra các nội quy cụ thể để xây dựng nền nếp trường lớp và môi trường học tập thân thiện, tích cực. Hãy lắng nghe học sinh nói về bạo lực học đường, hãy cởi mở để đón nhận các em.
- Giáo dục học sinh không có những cái nhìn định kiến, nói với các em hãy bỏ tất cả những định kiến, tạo cho lớp học là nơi an toàn để các em bày tỏ suy nghĩ và có các cuộc thảo luận.
- Bồi dưỡng cho các lực lượng làm công tác giáo dục nhận biết được những dấu hiệu cảnh báo ở học sinh trước những bạo lực có thể xảy ra, bồi dưỡng tâm lý giáo dục cho giáo viên.
5.2.2.3. Đối với giáo viên.
- Giáo viên chủ nhiệm cần chủ động nắm chắc tình hình diễn biến tư tưởng của học sinh, tìm hiểu nắm rõ hoàn cảnh kinh tế, gia đình của từng học sinh; quan tâm, theo dõi tình hình học tập, rèn luyện của học sinh lớp mình; kịp thời phản ánh với Ban giám hiệu những biểu hiện tiêu cực của học sinh. Ví dụ: Giáo viên nắm được thông tin về khả năng xảy ra xung đột giữa hai hay nhiều học sinh, hãy trao đổi với Ban giám hiệu nhà trường, đồng thời phối hợp tốt với gia đình để có thể có biện pháp ngăn chặn kịp thời.
- Giáo viên phải tôn trọng học sinh, đối xử bình đẳng với tất cả học sinh. Giáo viên cần tránh định kiến và phân biệt đối xử với các học sinh trong lớp. Giáo viên luôn sẵn sàng lắng nghe và là chỗ dựa tin cậy để học sinh có thể chia sẻ những mối quan tâm hoặc lo ngại về những hành vi bạo lực có thể xảy ra.
- Giáo viên, nhất là giáo viên chủ nhiệm cần quan tâm gần gũi, lắng nghe và trao đổi tình cảm với học trò, nhất là với các trò có khả năng sử dụng bạo lực, để tìm ra nguyên nhân và có biện pháp khuyên giải phù hợp tạo bầu không khí trong lớp đoàn kết, thương yêu và giúp nhau cùng tiến bộ thì sẽ ngăn ngừa được tình trạng bạo lực.
- Trong quá trình giảng dạy, giáo viên cần sử dụng kiến thức của môn học có liên quan như kiến thức về môi trường xã hội, về quan hệ giữa người với người... để giáo dục đạo đức cho học sinh. Bên cạnh đó, giáo viên phải kịp thời định hướng, điều chỉnh các hành vi của những em có xu hướng bạo lực vào các hoạt động tích cực của tập thể. Giáo viên cần nâng cao khả năng nhận biết các dấu hiệu của bạo lực, Trước khi có hành động bạo lực, ở các học sinh sẽ có những biểu hiện nhất định và giáo viên nên nắm bắt những dấu hiệu này. Những dấu hiệu cảnh báo trước về bạo lực gồm: Đột nhiên có biểu hiện thiếu quan tâm, thờ ơ với mọi người xung quanh; Ám ảnh với các trò chơi bạo lực; Trầm cảm và tính khí thất thường, không ổn định; Không kiềm chế cảm xúc, sự tức giận của bản thân...
- Tạo điều kiện cho học sinh tham gia một cách tích cực vào các hoạt động trường, lớp, đặc biệt các hoạt động giáo dục về sự bình đẳng, tư vấn, hòa giải cho học sinh...Đây là biện pháp quan trọng ngăn chặn bạo lực xảy ra trong nhà trường. Tổ chức các hoạt động (thăm hỏi gia đình những học sinh có hoàn cảnh khó khăn, tham gia các hoạt động thiện nguyện,…) nhằm tạo cho các em cơ hội thể hiện lòng yêu thương và tôn trọng người khác. Khi tham gia các hoạt động xã hội, mối quan hệ xã hội rộng mở, các em sẽ học hỏi và thiết lập các mối quan hệ tích cực cho sự phát triển tâm lý của các em. Giáo viên tổ chức các buổi giáo dục về phòng chống bạo lực cho học sinh. Nếu có một vụ bạo lực học đường đang là tin tức được dư luận quan tâm, giáo viên nên tận dụng điều này để phân tích giáo dục các em. Giáo viên có thể thảo luận với học sinh về những dấu hiệu cảnh báo của bạo lực, những việc nên làm khi phát hiện ra những dấu hiệu đó.
- Giáo viên dạy cho học sinh cách thức giải quyết xung đột và kỹ năng làm chủ cảm xúc của mình. Nếu làm chủ được cảm xúc của mình chỉ sau một vài phút tức giận, học sinh sẽ không tiếp tục có hành vi bạo lực.
- Giáo viên cần lôi kéo sự tham gia của cha mẹ học sinh vào giải quyết vấn đề. Cũng như với các học sinh, giáo viên nên có sự liên hệ, tạo kênh thông tin để liên hệ, trao đổi một cách cởi mở với cha mẹ học sinh về vấn đề bạo lực với con cái họ. Giáo viên phải giữ mối liên hệ thường xuyên với cha mẹ học sinh.
5.2.2.4. Đối với các ban ngành, đoàn thể.
- Các cấp ủy Đảng chính quyền, đoàn thể, tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục, phổ biến chủ trương, nghị quyết của Đảng, chính sách pháp luật của nhà nước.
- Chính quyền địa phương có biện pháp mạnh với các băng nhóm thanh thiếu niên hư hỏng tại địa phương, các băng nhóm được hình thành có tổ chức và quan hệ với nhau rộng rãi qua mạng internet. Quản lý chặt chẽ các điểm dịch vụ internet (về giờ giấc truy cập, nội dung truy cập, đối tượng truy cập);
- Phát huy vai trò của quần chúng nhân dân chống nạn bạo lực học đường.
5.3. Khả năng áp dụng của sáng kiến: Sáng kiến này áp dụng cho các giáo viên giảng dạy tại trường TH An Lộc B.
6. Những thông tin cần được bảo mật: Không
7. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến:
- Cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học đảm bảo đủ về chất lượng và số lượng phục vụ cho công tác dạy học, cảnh quan trường học thoáng mát, sạch đẹp, an toàn.
- Giáo viên nhiệt tình, có tâm huyết với nghề.
- Giáo viên thường xuyên được bồi dưỡng về tâm lý học sinh.
- Sự quan tâm hỗ trợ từ các cơ quan ban ngành, phụ huynh.
8. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng sáng kiến theo ý kiến của tác giả:
8.1. Kết quả của sáng kiến:
Qua quá trình nghiên cứu thực hiện tôi đã thu được kết quả như sau:
Thời gian | Tổng số học sinh toàn trường | Hình thức bạo lực | |||||||
Đánh nhau | Gây gổ | Dùng lời nói xúc phạm bạn | Bắt nạt bạn, hăm dọa | ||||||
SL | % | SL | % | SL | % | SL | % | ||
Cuối năm học 2019-2020 | 917 | 1 | 0,1 | 2 | 0,2 | 1 | 0,1 | 2 | 0,2 |
Cuối học kì I năm học 2020-2021 | 962 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0,1 | |||
8.2. Bài học sau khi thực hiện sáng kiến:
Xuất phát từ thực tiễn để đẩy lùi và chấm dứt vấn nạn bạo lực học đường cần thắt chặt mối quan hệ giữa gia đình nhà trường và xã hội, tạo nên một thế kiềng ba chân vững chắc. Bởi lẽ đây là ba môi trường luôn gắn bó mật thiết trong suốt thời gian đi học của mỗi người. Có được mối qua hệ chặt chẽ thì sẽ đưa ra được những biện pháp nhằm ngăn chặn kịp thời những hành vi, dấu hiệu của bạo lực học đường ngay từ đầu, tránh khỏi được những hậu quả nghiêm trọng và nặng nề về sau.
Từ những kết quả đạt được như trên, bản thân tôi đã rút ra được những bài học như sau:
- Ban giám hiệu phải nhận thức đúng về tầm quan trọng của công tác ngăn chặn, phòng chống bạo lực học đường.
- Bồi dưỡng cho đội ngũ giáo viên, nhân viên trong trường về giáo dục tâm lý học sinh, kỹ năng nhận biết những hành vi bạo lực và cách ngăn chặn, phòng chống bạo lực trong trường.
-Triển khai để giáo viên nhận thức rõ tầm quan trọng của công tác ngăn chặn, phòng chống bạo lực học đường.
- Cần phối hợp nhịp nhàng giữa chính quyền và các bộ phận đoàn thể, gia đình học sinh.
- Chỉ đạo sâu sát hoạt động ngăn chặn, phòng chống bạo lực.
Tài liệu được chia sẻ miễn phí tại: https://www.dvtuan.com/